Focus on the world

កងទ័ពចិនបាន​ធ្វើសមយុទ្ធ​យោធាទ្រង់ទ្រាយធំ រយៈពេល​២ថ្ងៃ ដើម្បីហាត់​សម​ឡោម​ព័ទ្ធកោះតៃវ៉ាន់។ នៅថ្ងៃពុធ ក្រសួងការពារជាតិបានប្រកាស​ថា គេបានសម្រេចគ្រប់កម្មវត្ថុទាំងអស់ នៅក្នុងសមយុទ្ធនេះ​​។ ផ្អែកតាម​អ្នកជំនាញ សមយុទ្ធយោធារបស់ចិន​នៅជុំវិញតៃវ៉ាន់ គឺជា​ផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់ៗ ថា​ក្នុងករណី​ដែល​ចិន​បើកប្រតិបត្តិការ​​មែនទែន គឺតៃវ៉ាន់នឹងត្រូវចិនឡោមព័ទ្ធជិត​ឈឹង រហូតទាល់តែថប់ដង្ហើម ព្រមចុះចាញ់​ ដោយ​គ្មាននរណាអាចចូលទៅជួយបានជាដាច់ខាត​។ លោក Shi Yi អ្នកនាំពាក្យ​កងកម្លាំងភូមិភាគបូព៌ា នៃកងទ័ពចិន បាន​បញ្ជាក់​ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃពុធទី​២មេសាថា សមយុទ្ធយោធា​របស់កងទ័ពចិន​នៅជុំវិញតៃវ៉ាន់ បានសម្រេចបាន​គ្រប់កម្មវត្ថុទាំងអស់​។ កម្មវត្ថុ​ដែលចិនបាន​បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ គឺដើម្បី​​ឡោមព័ទ្ធ បិទខ្ទប់ដង្ហើមរបស់តៃវ៉ាន់ទាំងស្រុង។ នៅក្នុងសមយុទ្ធលើក​មុន​ៗ ចិន​បានប្រើប្រាស់​យុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បី​សាកល្បងចង់ដឹង ថាតើ​ការឆ្លើយ​តបវាយ​បកវិញរបស់កងទ័ពតៃវ៉ាន់ មានកម្រិតលឿនរហ័សប៉ុណ្ណា​។ តែនៅលើកនេះ គឺ​កងទ័ពចិន​បាន​ធ្វើសមយុទ្ធដោយ ផ្តោតសំខាន់ទៅល់​សមត្ថភាព​វាយ​កម្ទេច​ទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់តៃវ៉ាន់ ដូចជាកំពង់ផែ និង​ទីតាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលរបស់តៃវ៉ាន់ជាដើម។ បន្ទាប់មកទៀត គឺកងទ័ពចិន បាន​ហាត់សម​នៅក្នុងប្រតិបត្តិ​ការ​ឡោមព័ទ្ធបិទផ្លូវ​ចេញចូលទាំងស្រុង នៅជុំវិញកោះ​តៃវ៉ាន់​។ លោក Dylan Loh សាស្ត្រាចារ្យ​នៅសកលវិទ្យាល័យ Nanyang សិង្ហបុរី បាន​លើកឡើងថា ចិនដឹងយ៉ាងច្បាស់ អំពីចំណុចខ្សោយរបស់តៃវ៉ាន់ លើផ្នែក​ថាមពល​។ ពោលគឺ​តៃវ៉ាន់ ត្រូវពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើ​ការនាំចូលប្រេង និង​ហ្កាស ព្រមទាំង​នាំចូលចំណីអាហារជាច្រើន​ប្រភេទ​ថែមទៀត​។ អ្នកជំនាញ​អះអាងថា ក្នុងករណី​ដែល​តៃវ៉ាន់ ត្រូវកងទ័ពចិន​ឡោមព័ទ្ធបិទផ្លូវជិតឈឹងជុំវិញ នោះ​តៃវ៉ាន់នឹងត្រូវ​ជាប់គាំង កម្រើកលែងរួច។ មិនមែនតែអ្នកវិភាគ​ពីខាងក្រៅទេ ដែល​បានលើកឡើងពីយុទ្ធសាស្ត្រនេះរបស់ចិន​។ នៅលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ CCTV លោកមេបញ្ជាការ Meng Xiangqing សាស្រ្តាចារ្យ​នៅ​សកលវិទ្យាល័យការពារជាតិ​ នៃកងទ័ពរំដោះ​ប្រជាមានិតចិន បាន​ពន្យល់ថា តៃវ៉ាន់គ្មានតំបន់ស អាចដកដង្ហើមបានទេ ហើយ​ក៏ពុំមាន​ធនធានធម្មជាតិ គ្រប់គ្រាន់អាចរស់បានដែរ ប្រសិនបើគ្មានការនាំចូលពីខាងក្រៅ​។ ដូច្នេះ នៅពេលណា​ដែលត្រូវខ្ទប់ជាប់ រើលែងរួច សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនៅតៃវ៉ាន់ នឹងត្រូវដួលរលំឯង ឈានចូលទៅក្នុងភាពអាណាធិបតេយ្យ ព្រោះមនុស្ស​លែងមានមធ្យោបាយ​អ្វីអាចរស់បានតទៅទៀត​។ ផ្អែកតាម​លោក Su Tzu-Yun អ្នកជំនាញនៅវិទ្យាស្ថាន​ជាតិ​ស្រាវជ្រាវការពារជាតិ​និងសន្តិសុខ នៅ​​តៃប៉ិ គឺ​សមយុទ្ធយោធារបស់ចិននៅលើកនេះ ពិតជាបានផ្លាស់ប្តូរតាក់ទិកយុទ្ធសាស្ត្រពិតមែន​ បើប្រៀបធៀបទៅ​លើកមុន​។ កាលពីមុន កងទ័ពចិនធ្វើសមយុទ្ធហាត់សម​ ដើម្បីរារាំង​ទប់​កុំ​ឲ្យ​កងទ័ពប្រទេសផ្សេងចូលទៅជួយ​តៃវ៉ាន់​បាន​។ តែចំណែក​លើកនេះវិញ គឺសមយុទ្ធរបស់ចិន​ បាន​ផ្តោតកម្មវត្ថុទៅលើ​ការ​គ្រប់គ្រងទាំងស្រុង ក្នុងដែនសមុទ្រជុំវិញកោះតៃវ៉ាន់​។ អ្នកជំនាញរូបនេះ ពន្យល់ថា ចិនបាន​សាកល្បង​តេស្តមើលសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន នៅក្នុងការ​បិទខ្ទប់ផ្លូវចេញចូល​តាមសមុទ្ររបស់តៃវ៉ាន់ ធ្វើឲ្យតៃវ៉ាន់មិនអាចទទួលបានទំនិញ​គ្រប់មុខ​ពីខាងក្រៅ​។ មានន័យថា នាវា​ដឹកទំនិញបរទេសទាំងអស់ អាចធ្វើដំណើរបាន ឲ្យតែមិន​ចូល​ទៅ​កំពង់ផែតៃវ៉ាន់​។ គួរបញ្ជាក់ថា សមយុទ្ធយោធាចិននៅថ្ងៃអង្គារទី​១មេសា គឺហាត់សម​វាយ​កម្ទេច លើទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់តៃវ៉ាន់ ចំណែកនៅថ្ងៃពុធ គឺកងទ័ពចិនហាត់សម​ទៅលើការព័ទ្ធខ្សែ​ ឡោមបិទខ្ទប់ក្នុងផ្ទៃសមុទ្រ​និងលើអាកាស ជុំវិញតៃវ៉ាន់តែម្តង។ នេះ​បើផ្អែកតាម​ការពន្យល់ របស់លោក Lin Ying Yu សាស្ត្រាចារ្យ​នៅសកលវិទ្យាល័យ Tamkang តៃប៉ិ។ ជាយុទ្ធសាស្ត្រដែល​ស្រដៀងគ្នាទៅនឹង​អ្វីដែល​រុស្ស៊ីកំពុងធ្វើនៅអ៊ុយក្រែន ដែលកងទ័ពរុស្ស៊ីវាយ​កម្ទេចហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលរបស់អ៊ុយក្រែន ក្នុងគោលបំណងធ្វើ​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែនទន់ជង្គង់។ គួរកត់សំគាល់ថា ចិន​បានបង្ហាញ​ការប្តេជ្ញាចិន​កាន់តែច្បាស់ ក្នុង​ការច្បាមយកតៃវ៉ាន់។ មានសំឡេងជាច្រើនក្នុងបក្សកុម្មុយនីស្តចិន ដែល​លើកឡើងមិនត្រូវបង្អង់ទុកយូរទៀតបាន​ទេ ព្រោះបើកាន់តែយូរ តៃវ៉ាន់នៅរសាត់ទៅកាន់តែឆ្ងាយ​ពីកណ្តាប់ដៃចិន​។ លោក Bonny Lin អ្នកវិភាគនៅវិទ្យាស្ថាន​សិក្សា​យុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិ នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បាន​លើកឡើងថា ប៉េកាំង​ជឿថាខ្លួន​ត្រូវ​តែរូតរះ ប្រើយុទ្ធសាស្ត្រសង្កត់​ឲ្យ​បានខ្លាំងជាងនេះ​ទៅលើតៃវ៉ាន់ និងទៅលើប្រទេសណា​ទាំងអស់ ដែល​ចិត្តក្លា ហ៊ាន​មកជួយតៃវ៉ាន់។ នៅតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ CCTV លោក Fu Zhengnan អ្នកជំនាញ​នៅ​បណ្ឌិតសភាកងទ័ពចិន បាន​និយាយថា កងទ័ពចិន​នឹងធ្វើ​ឲ្យ​សត្រូវ​ភ្ញាក់ផ្អើលទាយមិនត្រូវ ថាកងទ័ពចិន​ជ្រើសយកសន្លឹកបៀរយុទ្ធសាស្ត្រមួយណាមកលេង ហើយ​ក៏មិន​អាចទាយដឹងដែរ​ថា ចិន​នឹងលេងនៅពេល​ណានោះ​​៕​

លោកដូណាល់ ត្រាំ មិនទាន់អស់​ដំណឹង ដែល​ធ្វើឲ្យពិភពលោក​ភ្ញាក់ផ្អើលឡើយ។ បន្ទាប់ពី​បានបិទ​អង្គការ​ USAID លោកប្រធានាធិបតី​អាមេរិករូបនេះ បានចេញក្រិត្យ​ថ្មីមួយទៀត កាលពីថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ទី​២០មីនា បិទរំលាយ​ចោលទាំងស្រុងតែម្តង នូវ​ក្រសួងអប់រំសហរដ្ឋអាមេរិក​។​ តើការបិទក្រសួងអប់រំនេះ អាចនឹងជះផលវិបាកអ្វីខ្លះដល់​វិស័យ​អប់រំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយថាតើ​វាមានមូលហេតុអ្វី ដែលធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​ រំលាយ​ក្រសួងអប់រំចោល បែបនេះ? លោកដូណាល់ ត្រាំ បានរៀបចំ​ឈុតឆាក​ជាពិសេស​ ក្នុងឱកាស​ដែលលោក​ចុះហត្ថលេខា​លើក្រិត្យប្រធានាធិបតី ថ្ងៃទី​២០មីនា ដែលជាក្រិត្យមានខ្លឹមសារបិទក្រសួងអប់រំសហរដ្ឋអាមេរិក។ អមដោយសិស្សសាលាច្រើននាក់​ អង្គុយសងខាង លោកដូណាល់ ត្រាំ បាន​ចុះហត្ថលេខានិង​លើកបង្ហាញក្រិត្យ​នេះ​យ៉ាងមោទនភាពបំផុត​។ ក្រិត្យនេះ បាន​ចែកកំណត់ឲ្យ​លោកស្រី Linda McMahon រដ្ឋមន្ត្រក្រសួងអប់រំ ត្រូវតែ​ចាប់ផ្តើម​ចាត់វិធានការ​ ឈានទៅបិទរំលាយចោលទាំងស្រុងនូវក្រសួងមួយនេះ ដែល​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ ចាត់ទុកថា ចាយតែលុយ​ឥតប្រយោជន៍​។​ ក្នុងសំដីបែប​​សើចសប្បាយ លោកដូណាល់ ត្រាំ លើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថាលោកស្រី Linda McMahon នឹងគឺជា​រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំចុងក្រោយ​គេបង្អស់ នៃប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិក​។ "ក្រសួងចាយតែលុយឥតប្រយោជន៍​" ការពិតទៅការសម្រេចរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ នេះ គឺគ្មានអ្វីគួរ​ភ្ញាក់ផ្អើលឡើយ ព្រោះវាស្ថិតនៅក្នុងកម្មវិធីនយោបាយ Project 2025 ដែល​លោក​បាន​សន្យា​តាំងតែពីពេលឃោសនាបោះឆ្នោត។ យ៉ាងណាមិញ ប៉ុន្មានសប្តាហ៍​​មកនេះ​​ លោកស្រីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ បាន​បញ្ឈប់បុគ្គលិករបស់​ក្រសួងអស់ ២០០០នាក់រួចទៅហើយ ពោលគឺអស់ពាក់កណ្តាល​នៃបុគ្គលិកក្រសួង។ នៅថ្ងៃ​ទី​២០មីនា លោកស្រីរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ បានប្រាប់អ្នកកាសែតនៅសេតវិមានថា លោក​ប្រធានាធិបតី​ដូណាល់ ត្រាំ ចង់ទុក​ប្រាក់ចំណាយក្នុងវិស័យ​អប់រំ​​​ទៅឲ្យរដ្ឋសមាជិក​វិញ ដោយ​មិនចាប់បាច់មក​ចំណាយ​ ទៅលើ​ការិយាល័យធិបតេយ្យនៅក្របខណ្ឌ​រដ្ឋសហព័ន្ធឡើយ​ នៅឯវ៉ាស៊ីនតោន​ឡើយ​។ សូមបញ្ជាក់ថា ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកជារដ្ឋសហព័ន្ធ ដូច្នេះនៅតាមរដ្ឋនីមួយ​ក៏មានក្រសួងអប់រំដែរ។​ អ្វីដែល​លោកដូណាល់ ត្រាំបានសម្រេច គឺបិទក្រសួងអប់រំនៅថ្នាក់រដ្ឋសហព័ន្ធ មិនមែន​បិទ​ក្រសួងអប់រំ​គ្រប់រដ្ឋទាំងអស់នោះទេ។ ធាតុពិត​ទៅ នៅក្នុងការបែងចែកការងារ និងដែនអំណាច ក្នុងវិស័យអប់រំគឺភាគច្រើន​វាស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់រដ្ឋនីមួយៗ។​ ចំណែក​ក្នុងក្របខណ្ឌរដ្ឋសហព័ន្ធ គឺ​ក្រសួងអប់រំ​ទទួល​បន្ទុក​ភាគច្រើន ទៅលើ​ការ​​រៀបចំគោលនយោបាយ​រួម ការផ្តល់អាហាររូបករណ៍ ផ្តល់កញ្ចប់ថវិកាទៅលើការស្រាវជ្រាវ និងថវិកា​លើកកំពស់សិទ្ធិទទួលបានការអប់រំដោយ​ស្មើភាព សម្រាប់សិស្សក្រីក្រ សិស្សពិកា ជាដើម​ ។ល។ ក្រសួងអប់រំរដ្ឋសហព័ន្ធ​ជា អនុរក្ស​ចាំ​ឃ្លាំមើលការគោរពសិទ្ធិនិងសមភាពក្នុងវិស័យអប់រំ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើគ្មានវត្តមានក្រសួងអប់រំ​រដ្ឋសហព័ន្ធ នោះវិស័យអប់រំសហរដ្ឋអាមេរិកអាចនឹងបាត់បង់ដំបូលជ្រកមួយដ៏​សំខាន់​។ ១០%នៃថវិកា​​ចំណាយ​ក្នុងវិស័យអប់រំ​ក្នុងរដ្ឋនីមួយៗ គឺបានមកពី​មូលនិធី​រដ្ឋសហព័ន្ធ​។​ ជាក់ស្តែង គឺក្រសួងអប់រំរដ្ឋសហព័ន្ធ ដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុក​ចាត់ចែងផ្តល់ប្រាក់​កម្ចីឲ្យ​​និស្សិតបង់ថ្លៃសិក្សា ផ្តល់អាហាររូបករណ៍​ដល់និស្សិតក្រីក្រ ឬក៏ជួយថវិកាចំពោះនិស្សិត​ដែលមានពិការភាពជាដើម​។ រដ្ឋសហព័ន្ធ ក៏ជាអ្នក​ធានាឲ្យ​វិស័យអប់រំមានសមភាព ពោលគឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យ​កុមារ និងសិស្សានុសិស្សអាមេរិកអាចមានសិទ្ធិចូលរៀនដូចៗគ្នា ដោយ​មិនរើសអើងជីវភាព​ ភេទ ឬ​ពណ៌សំបុរពូជសាសន៍​។ បន្ថែមពីនេះ ក្រសួងអប់រំរបស់រដ្ឋសហព័ន្ធ មានតួនាទី​ប្រមូល​ទិន្នន័យព័ត៌មានរួម នៃប្រព័ន្ធអប់រំ។ លោកស្រី Laurie Béreau សាស្ត្រាចារ្យជំនាញ​អប់រំ​អាមេរិកនៅសកលវិទ្យាល័យទីក្រុងRenne ប្រទេសបារាំង បាន​លើកឡើងថា ការរំលាយ​ក្រសួងអប់រំចោល មានន័យ​ថាប្រជាជនទូទៅ អង្គការ និងស្ថាប័ននានា នឹងបាត់បង់នូវ​ការទទួលបាន​ទិន្នន័យព័ត៌មានរួម ស្តីពីប្រព័ន្ធអប់រំ ទាក់ទិន​នឹង​ចំណុចខ្វះខាតនានា​ ដូចជា​បញ្ហា​រំលោភសិទ្ធិ អសមភាព​ និង​​ ការរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍ជាដើម​ នៅតាមសាលារៀន។ វាក៏មានន័យថា រដ្ឋនីមួយៗ អាចធ្វើអ្វីបានតាមចិត្ត​ ដោយគ្មាននរណាជាអ្នកចាំត្រួតពិនិត្យថា គោលការណ៍​គ្រិះដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវគេគោរពឬអត់​។ មនោគមវិជ្ជាអភិរក្សនិយម និង​​ស្តាំនិយមជ្រុល​ រដ្ឋបាល​លោកដូណាល់ ត្រាំ បាន​ស្រែកក្តែងៗថា នឹងពុះជ្រៀក កម្ទេចចោលរាល់ការចំណាយទាំងអស់ ដែលមិនបានប្រយោជន៍​។ ការសន្សំប្រាក់ គឺជា​ហេតុផលរួមជាផ្លូវការ។ តែធាតុពិត នៅពីក្រោយ​ហេតុផលនេះ គឺវាមានហេតុផល​មនោគមវិជ្ជាស្តាំនិយមជ្រុល អភិរក្សនិយម​​ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ ព្រម​ទាំងអ្នកនយោបាយ​បក្សសាធារណរដ្ឋមួយចំនួនធំ កំពុងតែ​លើកកំពស់​។ យ៉ាងណាមិញ សេតវិមាន​បាន​ចេញលិខិតប្រកាសអួតថា តាមរយៈក្រិត្យរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ បិទក្រសួងអប់រំនេះ គឺរដ្ឋាភិបាលនឹងឈប់យក​ប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារ ដែល​ប្រជាជន​អាមេរិក​បង់ពន្ធ យកទៅចំណាយ​ឥតប្រយោជន៍​...

ម៉ាឡេស៊ី ដែល​ទើបតែ​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា​អង់គ្លេស បាន​បង្ហាញមហិច្ឆតា ចង់​ក្លាយជា​មហាយក្សបច្ចេកវិទ្យាសឺមីកុងឌុកទ័រ ចន្លោះពី​ ៥ ទៅ​ ១០ ឆ្នាំទៀត។ ព្រះរាជាណាចក្រអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ​បានត្រៀម​ខ្លួនប្រកួត​ប្រជែង​ជាមួយ​ប្រទេស​ក្នុងតំបន់​ និង​ចង់​វ៉ា​ឲ្យ​ដាច់ តៃវ៉ាន់ កូរ៉េ​ខាងត្បូង និង​ជប៉ុន​ ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្ន​កជំនាញជាតិ​និងអន្តរជាតិ បាន​មើលឃើញថា ម៉ាឡេស៊ីនៅ​មាន​ចំណុច​ខ្វះខាត​ច្រើន​នៅឡើយ ដើម្បី​បំពេញ​មហិច្ឆតា​របស់ខ្លួន​។​ ដោយ​មិន​លាក់លៀម រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​​គូឡាឡាំពួ បាន​បង្ហាញមហិច្ឆតា​ចង់ក្លាយជា​មហាយក្ស​បច្ចេកវិទ្យា​ នៅក្នុង​ពេល​ដ៏ខ្លី​ខាងមុខ។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ ​​បណ្តាថ្នាក់ដឹកនាំ​ និង​ពលរដ្ឋ​ម៉ាឡេស៊ី​មួយ​ចំនួន​ បាន​ចាត់ទុក​​កោះ​ប៉េណាំង (Penang) របស់​ខ្លួនថាជា​ជង្រុក​ឧស្សាហកម្ម​បច្ចេកវិទ្យា​ ដោយហ៊ាន​ទាំង​​ប្រៀបប្រដូច​ទៅ​នឹងមជ្ឈមណ្ឌល​ប​ច្ចេកវិទ្យា​​ Silicon Valley របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ​ទៀត​ផង។ នេះក៏ព្រោះតែ កោះប៉េណាំង កំពុងតែ​មា​នសក្តានុពល​ខ្ពស់ខ្លាំង​ ហើយ​ក្រុម​ហ៊ុន​ធំៗ​ខ្នាត​អន្តរជាតិ តួយ៉ាងក្រុមហ៊ុនអាមេរិក Intel Corporation និងក្រុម​ហ៊ុន​អាមេរិក​ AMD (Advanced Micro Devices, Inc.) ជាដើម។ល។ បាន​បោះទីតាំង​​នៅទីនោះ​។ ​កោះប៉េកាំង ​ជាទីដែលមាន​​​រៀបចំ​សាកល្បង​គុណភាពឧបករណ៍​​បន្ទះ​ឈីប និង​រៀបចំ​ផ្គុំដំឡើង​គ្រឿង​បង្គុំ​ឧបករណ៍សឺមីកុងឌុកទ័រ​សម្រាប់​​នាំចេញ​ទៅ​បរទេស​។ ក្រុម​ហ៊ុនគ្រឿង​បង្គុំអេឡិចត្រូនិច​​អាល្លឺម៉ង់ Bosch ទៀត​សោត​ ក៏បាន​ទទួល​ស្គាល់ថា ការនាំចេញ​ឧបករណ៍សឺមីកុងឌុកទ័រ​របស់​​ម៉ាឡេស៊ី​ បាន​តំណាង​ឲ្យ​ ១៣% នៃការ​នាំចេញ​របស់​ពិភពលោក នៅក្នុងវិស័យ​នេះ។​ ជាច្រើន​ឆ្នាំហើយ ដែល ម៉ាឡេស៊ី បាន​បណ្តុះ​វត្ថុបំណងចង់​សម្រេច​ឲ្យ​ក្លាយជា​ប្រទេស​នាំមុខ​គេ​ក្នុង​ពិភពលោក ខាង​នាំចេញ​ឧបករណ៍​សឺមីកុងឌុកទ័រ​។ ក្រុមហ៊ុន Malaysia External Trade Development Corporation បានបញ្ជាក់ថា ក្នុង​ឆ្នាំ២០២៤ ម៉ាឡេស៊ី​បាន​នាំចេញ​ឧបករណ៍សឺមីកុងឌុកទ័រ ​ស្មើ​នឹង​ទំហំ​ទឹកប្រាក់ ៣៨៧,៩៨ ពាន់​លាន​រីងហ្កីតម៉ាឡេស៊ី ដែលប្រហាក់ប្រហែល​នឹង​ ៨៧,៤ ពាន់​លាន​ដុល្លារ។ ចំនួន​ដ៏ច្រើន​នេះ​ បាន​ធ្វើឲ្យ​ម៉ាឡេស៊ី​ ក្លាយជា​ប្រទេសមួយ ​ក្នុងចំណោម​១០ប្រទេស​ ដែល​នាំចេញ​សឺមីកុងឌុកទ័រ ច្រើ​នជាងគេ​លើលោក​។ ក៏ប៉ុន្តែ ថ្នាក់ដឹកនាំ​ម៉ាឡេស៊ី​ មាន​សុ​ឆន្ទៈ​ចង់​ឲ្យ​ប្រទេសខ្លួន​កាន់តែ​បោះពួយ​លើគេ​បង្អស់ ដោយ​ត្រូវ​ផ្តួលឥណ្ឌូណេស៊ី និង​វ៉ាឲ្យដាច់ តៃវ៉ាន់ កូរ៉េ​ខាងត្បូង និង​ជប៉ុន ថែមទៀត​។​ ផ្ទុយទៅវិញ ម៉ាឡេស៊ី នៅ​ខ្វះខាត​ច្រើន​នៅឡើយ ដើម្បីសម្រេច​មហិច្ឆតាក្លាយជាមហាយក្សបច្ចេកវិទ្យាសឺមីកុងឌុកទ័រ។​ លោក Farlina Said អ្នក​ជំនាញបច្ចេកវិទ្យា​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ជាតិ​យុទ្ធសាស្ត្រនិងសិក្សា​​អន្តរជាតិ​ (ISIS) ប្រចាំ​ក្រុង​គូឡាឡាំពួ ​បាន​វិភាគ​ឃើញថា ដើម្បី​សម្រេច​មហិច្ឆតា​ ម៉ាឡេស៊ីត្រូវការចាំបាច់​អ្នក​ឯកទេស​ជំនាញជាជនជាតិ​របស់ខ្លួន ត្រូវ​​ពេល​វេលាច្រើននិងយូរ​តទៅទៀត​ រួម​ទាំង​​គម្រោងផែន​ការ​​ល្អិត​ល្អន់​ខ្លាំងណាស់​។​ ជាក់ស្តែង រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីបាន​ត្រៀមចំណាយ ៥,៣ ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីវិនិយោគទុននិងអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសឺមីកុងឌុកទ័រ ក្នុងរយៈ​ពេល​មួយទសវត្សរ៍ទៅមុខ។ តែ​ចំនួន​នេះ នៅតិចតួច​នៅឡើយ​។ នេះបើតាម​ លោក Wong Siew Hai ប្រធានសមាគមឧស្សាហកម្មសឺមីកុងឌុកទ័រម៉ាឡេស៊ី ដោយ​បញ្ជាក់ទៀត​ថា ទឹកប្រាក់​វិនិយោគទុន​ប៉ុណ្ណឹង​ នៅតិចជាងការ​បោះទុន​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ឆ្ងាយណាស់។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ម៉ាឡេស៊ី នៅជួបកង្វះខាតធនធានមនុស្ស ដែលមានចំណេះជំនាញ និងបទពិសោធន៍ខ្ពស់ក្នុងវិស័យនេះ ក្នុងចំនួនដ៏​ច្រើននៅឡើយ។ លោក Wong Siew Hai ទទួលស្គាល់ដែរថា ប្រសិនបើនិយាយពីជនជាតិម៉ាឡេស៊ីដែលធ្វើការឲ្យក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិ ក៏មានចំនួនច្រើនសមគួរដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ពួកគេទាំងនោះ ច្រើនតែ​ជ្រើសរើសទៅតាំងទីលំនៅនៅបរទេស ព្រោះតែ​អាច​​ទទួលបានប្រាក់ច្រើនខ្លាំងជាងនៅក្នុងស្រុក និងអាចទទួលបានឱកាសល្អៗ​ រួម​ទាំង​លក្ខខណ្ឌរស់នៅប្រសើរជាង។ ស្រដៀងគ្នានេះ លោក Shafiq Kadir អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​នៅមណ្ឌល​សន្តិសុខអន្តរជាតិ ​ CGS International ដែល​មាន​មូលដ្ឋាននៅ​សិង្ហបុរី ក៏​បង្ហើប​ដែរថា ម៉ាឡេស៊ី​នៅខ្វះខាត​អ្ន​កមា​នទេពកោសល្យ​ច្រើន​ណាស់។ បញ្ហា​ធំមួយ​ទៀតនោះ គឺប្រព័ន្ធ​អប់រំ​ពីថ្នាក់ក្រោមៗ​មក​ ពុំ​បាន​ត្រៀម​តម្រង់​ទិស​ឲ្យ​អនាគតនិស្សិត​ ទទួល​បាន​ជំនាញ​វិស័យ​សឺមីកុងឌុកទ័រ ឲ្យ​គ្រប់​គ្រាន់​ពេញសមត្ថភាព​នោះឡើយ។ ដោយ​យល់ពី​សភាព​ការណ៍​ដូច្នេះហើយ ទើប​ក្នុង​ខែ​មីនាឆ្នាំ២០២៥នេះ រដ្ឋាភិបាល​ម៉ាឡេស៊ី ​បាន​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ ជាមួយ Arm Holdings (Acorn RISC Machine) ​ក្រុមហ៊ុនសឺមីកុងឌុកទ័ររបស់​អង់គ្លេសដ៏ល្បី​ឈ្មោះ​​។​ ​​កិច្ចសន្យានេះមា​នតម្លៃទឹកប្រាក់ ២៥០ លាន​ដុល្លារ​ ​ ដែល​តម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកទេស​​សឺមីកុងឌុកទ័រអង់គ្លេស បើកដៃ​ផ្តល់​កម្មសិទ្ធិ​បញ្ហា និងអនុញ្ញាត​ផ្ទេរ​ប្រព័ន្ធ​បច្ចេកវិទ្យា​អង់គ្លេស​ទៅ​ឲ្យ​ម៉ាឡេស៊ី...

កោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ដែលជាដែនដី​ស្វយ័តរបស់​ដាណឺម៉ាក បានរៀបចំបោះឆ្នោតសភាកាលពីថ្ងៃអង្គារ​ទី​១១មីនា​។ ជាលទ្ធផលគួរ​ឲ្យ​ភ្ញាក់​ផ្អើល​​ គឺគណបក្សស្តាំកណ្តាលនិយម ដែលបានសំឡេងឆ្នោតនាំមុខគេ រីឯគណបក្ស​​ឯករាជនិយមដែលទាមទារចង់ផ្តាច់ខ្លួនពី​ដាណឺម៉ាក ស្ថិតនៅលំដាប់ទី​២​។ ទោះជាយ៉ាងណា គណបក្សស្តាំកណ្តាលនិយមត្រូវតែចរចា​ជាមួយប​ក្សផ្សេង ដើម្បី​បង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ​។ ជារដ្ឋាភិបាល​ដែលនឹងមកកំណត់ទិសដៅ​ត្រូ​វដើរ សម្រាប់អនាគតកោះហ្ក្រូអិន​ឡង់ដ៍ ដែល​កំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងការប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំង ដោយសារតែលោកដូណាល់ ត្រាំ បាន​និយាយ​ម្តងហើយម្តងទៀត ថាចង់​បានកោះនេះមកគ្រប់គ្រង​។ ការបោះឆ្នោតសភា​តំបន់ស្វយ័តហ្ក្រូអិនឡង់ដ៏ កាលពីថ្ងៃអង្គារទី​១១មីនា​​ បានបង្ហាញ​លទ្ធផលគួរឲ្យ​ភ្ញាក់ផ្អើល ព្រោះគណបក្សស្តាំកណ្តាល​និយម Demokraatit បានឈ្នះបានអាសនៈច្រើនជាងគេ ខណៈគណបក្សជាតិនិយម​ឯករាជ្យ Naleraq ស្ថិតនៅលេខរៀងទី​២។ ជ័យជំនះគណ​បក្សទាំង២នេះ បានរុញទម្លាក់​សម្ព័ន្ធភាពនយោបាយ​ដែល​បានកាន់អំណាចនៅហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ​ប្រមាណ​ជាង​២០​ឆ្នាំមកហើយ​នោះ ឲ្យ​បរាជ័យ គឺ​សម្ព័ន្ធភាពរវាងគណបក្ស​​ ឆ្វេងបរិស្ថាននិយម Inuit Ataqatigiit និងបក្សសង្គមប្រជាធិបយេ្យ Siumut។ តើពេលនេះ អនាគតនៃកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ នឹងដើរទៅផ្លូវណា? ផ្លូវឈានទៅ​មាន​អធិបតេយ្យភាពដោយ​សន្សឹមៗ ផ្លូវឯករាជ្យផ្តាច់ខ្លួន​ជ្រះស្រលះភ្លាម​ៗ​​ពី​ដាណឺម៉ាក ឬក៏ជា​​ផ្លូវឆ្ពោះ​ទៅជ្រក​ក្រោមម្លប់ទង់ជាតិ​សហរដ្ឋអាមេរិក? គណបក្សទាំង​៥ ដែល​បានឈ្នះអាសនៈក្នុងការបោះឆ្នោតសភា នៅថ្ងៃអង្គារទី​១១មីនា បានជួបប្រជុំគ្នានៅថ្ងៃបន្ទាប់​ ដើម្បីនិយាយពិភាក្សាគ្នា​ស្តីអំពីការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ​។ ឯករាជ្យ​លឿន ឬដោយសន្សឹមៗ? លោក​ Dwayne Menezes នាយក​កម្មវិធីស្រាវជ្រាវ Polar Research & Policy បានលើកឡើងថា ជាការពិតណាស់ គឺហ្ក្រូអិនឡង់នឹងដើរឆ្ពោះទៅរក​​ឯករាជ្យ​ តែផ្លូវដើរ​មានលក្ខណៈបែបណា​ ឆ្ងាយ​ឬជិត គឺវាអាស្រ័យ​លើ​ការសម្រេចចិត្ត​របស់គណបក្ស Demokraatit នាពេលនេះ ថាតើនឹងរួមបង្កើត​​រដ្ឋាភិបាលចម្រុះ​ជាមួយអ្នកណា​។ លោកស្រី​ Lill Rastad BjØrst សាស្ត្រាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យកូប៉េនហាហ្ក បាន​លើកឡើងថា ប្រសិន​បើ​បក្ស​ Demokraatit ជ្រើសរើសបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយ​បក្ស Naleraq នោះមានន័យថា ពួកគេត្រូវ​តែ​​​ពន្លឿនកម្មវិធីនយោបាយ​ដើម្បីឈានទៅមាន​ឯករាជ្យ និងបង្កើតរដ្ឋហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ គួរកត់សំគាល់ថា គណបក្សជាតិនិយមឯករាជ្យ​ Naleraq ថ្វីបើឈ្នះបានចំនួន​​អាសន្នៈលេខរៀងទី២មែន តែបក្សនេះ​បានទទួលសន្ទុះគាំទ្រ​យ៉ាងខ្លាំង ពោលគឺក្នុងរវាង៤ឆ្នាំចុងក្រោយ​នេះបាន​កើនអាសនៈទេ្វដង​។ ​ដូច្នេះ​បក្សនេះ​នឹង​កាន់តែមានទឹកចិត្តប្រឹងប្រែង​ អនុវត្តផែនការនយោបាយខ្លួន​ ដើម្បីឈានទៅផ្តាច់ខ្លួនកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ពីដាណឺម៉ាក ជាផ្លូវការ​និង​ឲ្យ​បានឆាប់បំផុត​។ លោកស្រី Anne Marrild សាស្ត្រាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យ Aalborg បាន​លើកឡើងថា បើធ្វើរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយបក្ស Naleraq គឺបក្សនេះនឹងសំពាធជាប្រចាំទៅ​លើ​បក្ស Demokraatit ដើម្បីពន្លឿន​ដំណើរការឆ្ពោះទៅទាមទារឯករាជ្យ​។ ជាក់ស្តែង លោក​ Pele Broberg ប្រធានបក្ស​ Naleraq បានប្រកាសប្រាប់​ទីភ្នាក់​AFP​ថា ហ្ក្រូអេនឡង់ដ៍ ត្រូវ​​ផ្តាច់ខ្លួន​ចេញពីដាណឺម៉ាកក្នុងពេលឆាប់រហ័សបំផុត ដោយ​យកគំរូតាមនីតិវិធីដូចករណី​ផ្តាច់ខ្លួនចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំ​១៩៨៥ ដែលប្រើពេលតែ​៣ឆ្នាំ​ គឺរួចស្រេចបាច់​។ អាមេរិកចាំត្របាក់ បើបានឯករាជ្យតែទន់ខ្សោយ ! ទន្ទឹមគ្នានេះ មាន​មតិវិភាគមួយចំនួន បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភប្រសិនបើហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ផ្តាច់ខ្លួន​ចេញ​ពីដាណាម៉ាកដោយ​តក់ក្រហល់ពេក។ បញ្ហានេះ នឹងធ្វើ​ឲ្យកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ តែលតោល មានអស្ថិរភាព គ្មាន​អ្វី​ការពារខ្លួន ទល់នឹងមហិច្ឆតាស្រេកឃ្លានរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែល​ចិញ្ចឹមចិត្តចាំតែត្របាក់យក​ហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ ពោលគឺវាមិនខុសពី​ទុកសាច់​នៅនឹងមាត់ខ្លានោះឡើយ​។ លោកស្រី​ Lill Rastad BjØrst លើកឡើងថា ជម្រើសមួយទៀត គឺបក្ស​ Demokraatit អាចនឹង​ជ្រើសរើសដើរតាមកម្មវិធីនយោបាយរបស់គេផ្ទាល់ខ្លួន ហើយ​ផ្តោតអាទិភាព សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មី ទៅលើ​កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងជីវភាព​ប្រជាជនហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍​។ ផ្អែក​តាមតួលេខ សេដ្ឋកិច្ច​ហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ពឹងផ្អែកខ្លាំងណាស់ ទៅលើទិន្នផល​នេសាទ ដែលមានទំហំស្មើនឹង​៩៥%នៃការនាំចេញរបស់ខ្លួន។ មួយវិញទៀត ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុពីរដ្ឋាភិបាលដាណឺម៉ាក គឺមានទំហំ​ធំគួរសម ស្មើនឹង​១ភាគ​៥ នៃ​ចំណូលដុល របស់ហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យបានពន្យល់ ទោះគ្មានកាលវិភាគ​នយោបាយ​ឲ្យជាក់ច្បាស់ក៏ដោយក្រោយ​ការបោះឆ្នោត​សភា​នាពេលនេះ ក៏ប៉ុន្តែគ្រប់បក្សនយោបាយ​សុទ្ធតែមានអារម្មណ៍​អាសន្នបន្ទាន់ ត្រូវតែរូតរះបង្កើត​​រដ្ឋាភិបាល​ ដោយសារ​តែមានការប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំង រវាងដាណឺម៉ាក​និង​សហរដ្ឋអាមេរិក​។ ចង្កិះមួយបាច់កាច់មិនបាក់​ សូមបញ្ជាក់ថា​ រដ្ឋាភិបាល​ស្វយ័តក្រូអិនឡង់ដ៍ថ្មី ត្រូវប្រមូល​ឲ្យ​បាន​ចំនួន​អាសនៈ ១៦ក្នុងចំណោមទាំង​អស់​៣១នៅក្នុងសភា​។...

ការដំឡើងពន្ធលើទំនិញកាណាដា ម៉ិកស៊ិក និងចិន​នាំចូលទៅ​អាមេរិក​បានចូលជា​ធរមាន​នៅថ្ងៃអង្គារ ទី​៤មីនា។ ប៉ុន្តែ នៅមួយថ្ងៃក្រោយ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ប្រកាសជាបន្តបន្ទាប់គ្នា​​ថា លោក​សម្រេច​លើកលែង​មុខទំនិញកាណាដា និងម៉ិកស៊ិកមួយចំនួនវិញ ចំណែក ទំនិញចិនទាំងអស់នៅតែ​ត្រូវ​បង់ពន្ធបន្ថែមនៅ​ក្នុងកម្រិត​២០%ដដែល។ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​បានពន្យល់​ការប្តូរជំហរ ថយមួយជំហាន​មកវិញក្នុងរឿងដំឡើងពន្ធ​លើទំនិញកាណាដា និងម៉ិកស៊ិកថា មកពីលោក​ចង់ជួយប្រទេស​ជិតខាងទាំងពីរដែលធ្វើពាណិជ្ជកម្ម​ជារៀងរហូតមកជាមួយអាមេរិក។ ចង់ជួយប្រទេស​ជិតខាង របស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ជាពាក្យពិតដែរឬទេ? តើ​អ្វីទៅជា​ហេតុផលពិតប្រាកដដែលធ្វើ​ឲ្យ​លោកដូណាល់ ត្រាំ​ថយមួយជំហាន​ក្នុងជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម​ជាមួយ​ប្រទេស​ជិតខាង ជាពិសេស​កាណាដា? នយោបាយរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​បត់បែនលឿនពិបាក​នឹង​តាមទាន់។ ក្នុងរយៈពេលតែ​១ថ្ងៃ​ បន្ទាប់ពី​អត្រាពន្ធថ្មី ចំនួន​២៥%លើ​ទំនិញកាណាដា និងម៉ិកស៊ិក​ចូលជាធរមាន កាលពីថ្ងៃអង្គារ​ទី ៤​មីនា រដ្ឋបាល ត្រាំ​បាន​ចេញមក​កែតម្រូវ ពីរលើកបន្តបន្ទាប់គ្នា។ បន្ទាប់ពីយល់ព្រម​ព្យួរ​អត្រាពន្ធថ្មី​លើទំនិញម៉ិកស៊ិក​រហូត​ដល់​ដើម​ខែ​មេសា ក្រោយពីបានជួបសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទ​ជាមួយ​ប្រធានាធិបតីម៉ិកស៊ិក លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅថ្ងៃពុធទី ៥មីនាដដែលបាន​ប្រកាស​ថា លោក​យល់ព្រម​អនុគ្រោះទំនិញកាណាដា​មួយចំនួន​ ដែលមាន​ចែង​នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកកាណាដា និងម៉ិកស៊ិកដែលលោកដូណាល់​ត្រាំ​បាន​បង្កើតឡើងនៅអាណត្តិទី១របស់លោក។ ខណៈដែល​​៦០%​នៃទំនិញកាណាដា​នៅតែ​បន្តជាប់​រនាំងពន្ធគយថ្មី​របស់អាមេរិក ទំនិញកាណាដា​ ដូចជា ទូរទស្សន៍ សាច់គោ ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ សារធាតុសម្រាប់ផលិតជីគីមីដែល​កសិករអាមេរិកត្រូវការប្រើច្រើន នឹងរួចផុត​ពីរនាំងពន្ធគយរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំមួយគ្រាទៀត រហូត​ដល់ដើមខែមេសា ​គ្រឿងបន្លាស់ដែល​ឧស្សាហកម្មផលិតរថយន្ត​អាមេរិក​ត្រូវការចាំបាច់ នៅក្នុងខ្សែចង្វាក់ផលិតកម្ម​ ក៏ទទួលបានការអនុគ្រោះជាបណ្តោះអាសន្នដែរ។ អ្នកនាំពាក្យ​របស់សេតវិមាន​និយាយ​ថា លោកដូណាល់ ត្រាំ​ប្តូរចិត្ត​ ដោយ​បន្តផ្អាកការដំឡើងពន្ធលើទំនិញប៉ុន្មានមុខខាងលើ ក៏ដោយសារ​ក្រុមហ៊ុន​ផលិតរថយន្តអាមេរិក​​បាន​សំណូមពរ​ឲ្យអនុគ្រោះ និងសន្យា​រើរោងចក្រ​ផលិត​គ្រឿងផ្គុំមក​តាំងទីនៅទឹកដីអាមេរិក​នាពេលខាងមុខ។ នៅលើ​បណ្តាញ​សង្គម​របស់លោកឈ្មោះ Truth Social លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ពន្យល់​ថា លោក​ផ្អាកការអនុវត្តពន្ធ​ថ្មី​លើទំនិញកាណាដា និង​ម៉ិកស៊ិក​ដោយសារមកពីលោកចង់​ជួយប្រទេស​ជិតខាង​ដែល​រងប៉ះពាល់ខ្លាំងដោយសារ​នយោបាយដំឡើងពន្ធរបស់លោក​នៅដើមខែមីនានេះ។ លោកដូណាល់ ត្រាំនិយាយថា ចង់ជួយប្រទេស​ជិតខាង ប៉ុន្តែ ហេតុអ្វីលោក​ចេញក្រឹត្យ​ដំឡើងពន្ធថ្មីទៅលើ​ប្រទេស​ជិតខាងជាពិសេស​កាណាដា​ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្ត​ស្លាប់រស់ជាមួយគ្នា​រហូតមកយ៉ាងដូច្នេះ? តាំងពីមិនទាន់ចូលកាន់តំណែងជាផ្លូវការម្ល៉េះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានគំរាមដំឡើងពន្ធ​លើ​ប្រទេស​ដែល​យកប្រៀប ដើរខ្សែលើអាមេរិក។ លោកដូណាល់ ត្រាំចង់​ប្រើនយោបាយ​ដំឡើងពន្ធលើ​ទំនិញនាំចូលអាមេរិក ដើម្បី​ការពារ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក បង្កើតការងារ​តាមរយៈការរើរោងចក្រ​ឧស្សាហកម្ម​មកតាំងទីនៅអាមេរិកដើម្បីជៀសវាង​ការបង់ពន្ធ។ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ប្រកាស​នយោបាយ​ដំឡើងពន្ធថ្មី ដែលមានន័យស្មើការប្រកាស​សង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម ដោយមិនលើកលែង មិនថា គូប្រជែង​ដូចជា​ចិន ឬ សម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយកាន់តែ​ហួសចិត្ត គឺកាណាដា ដែលជា​មិត្តស្លាប់រស់ ដៃគូពាណិជ្ជកម្ម​ដែលមិនអាច​ខ្វះបាន។​ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាននិយាយការពារ​នយោបាយ​ដំឡើងពន្ធ​លើទំនិញកាណាដា ថា ជានុយ ទាក់ទាញឲ្យ​កាណាដា​ត្រូវ​តែចូលរួមបង្រ្កាប ទប់ស្កាត់កុំ​ឲ្យ​​​គ្រឿងញៀន ហ្វង់តានីល និង​ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ហូរចូលទៅ​ទឹកដីអាមេរិក។ ចំពោះលោកដូណាល់ ត្រាំ អត្រាពន្ធថ្មី​២៥%​លើទំនិញនាំចូលមកពីកាណាដា ត្រូវ​ចូលជាធរមាន តាមកាលកំណត់​ថ្ងៃទី ៤​មីនា ព្រោះថា កាណាដា​មិនបាន​ប្រឹងប្រែង​ដោះស្រាយ​បទល្មើសគ្រឿងញៀន​តាមការចង់បាន​ពីភាគីអាមេរិក។ នៅក្នុង​សុន្ទរកថា​វាយបកខ្លាំងៗ​ទៅកាន់រដ្ឋបាលលោកត្រាំ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី​កាណាដា ហ្សូសទីន ទ្រុយដូ​បាន​និយាយ​ថា អាមេរិក​បានសម្រេចដំឡើងពន្ធ​ដោយ​ឯកតោភាគី ទោះបីជា​កាណាដាប្រឹងប្រយុទ្ធប្រឆាំង​ការជួញដូរគ្រឿងញៀន​ឆ្លងចូលទៅអាមេរិក​រហូតធ្លាក់ចុះ​ដល់អត្រាដ៏ទាប​នៅ​ឆ្នាំ២០២៤។ តើអ្នកណា​ខាត អ្នកណាចំណេញ? អាមេរិក ឬកាណាដា?​ តបនឹង​ការដំឡើងពន្ធរបស់អាមេរិក លោក ហ្សូសទីន​ ទ្រុយដូ ដែល​កាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីកាណាដារហូតដល់​ខែ​មីនានេះ បាន​ប្រកាស​ដំឡើងពន្ធសងសឹកវិញ។ បើតាម​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកាណាដា ទំនិញអាមេរិកក្នុងទំហំទឹកប្រាក់​២០ពាន់លាន​ដុល្លារត្រូវជាប់ពន្ធថ្មី២៥%​របស់កាណាដាភ្លាមៗ ចំណែកទំនិញអាមេរិក​ជាង​១០៧ពាន់លានដុល្លារផ្សេងទៀត នឹងប្រឈម​ការដំឡើងពន្ធថ្មីរបស់កាណាដា​យ៉ាងយូរនៅ​ដើម​ខែ​មេសា។​ ដោយដំឡើងពន្ធដាក់គ្នា អាមេរិក និង​កាណាដាកំពុងបើកសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មនឹងគ្នាដោយ​ចំពោះមុខ។ តើអ្នកណាខាត អ្នកណាចំណេញ? អាមេរិក ឬកាណាដា?​ ចំពោះ...

ចាប់តាំងពីមានជម្លោះតឹងសសៃក​រវាង​ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន និង​លោកដូណាល់ ត្រាំ​នៅសេតវិមាន រដ្ឋបាលអាមេរិកមិនបន្ថយដៃក្នុងការដាក់សម្ពាធ​លើ​អ៊ុយក្រែន។ នៅសប្តាហ៍នេះ បន្ទាប់ពីសេតវិមានប្រកាស​ផ្អាកជំនួយយោធា ដើម្បី​ដាក់សម្ពាធឲ្យអ៊ុយក្រែន​ចូលតុចរចាបញ្ចប់សង្រ្គាមជាមួយ​រុស្ស៊ី អាមេរិក​តាមរយៈ​ប្រធាន​ស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ បាន​ប្រកាស​ផ្អាក​ការចែករំលែក​ព័ត៌មានសម្ងាត់ ដែលកងទ័ពអ៊ុយក្រែនត្រូវការចាំបាច់ខ្លាំង​ដើម្បី​ទប់ទល់​សង្រ្គាមឈ្លានពាន​របស់​រុស្ស៊ី។ អាមេរិកឈប់​ផ្តល់ព័ត៌មានសម្ងាត់​ជាមួយអ៊ុយក្រែន​ តើវា​នឹង​ប៉ះពាល់​យ៉ាងណាខ្លះ​ដល់​សមរភូមិប្រយុទ្ធរបស់​កងទ័ពអ៊ុយក្រែន? តើ​វា​នឹង​បើកឱកាស​ឲ្យ​រុស្ស៊ី​កាន់តែ​កេងយកចំណេញ​ដើម្បីវាយដណ្តើម​ទឹកដី​អ៊ុយក្រែនដែរឬទេ? គ្មានព័ត៌មានសម្ងាត់ពីខាងភាគីអាមេរិក កងទ័ពអ៊ុយក្រែនប្រៀបដូច​​មនុស្ស​ភ្នែកមីញ៉ូប ក្នុង​សមរភូមិ ដែលមើលអ្វីឆ្ងាយមិនច្បាស់ បាត់បង់​តុល្យភាពយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ នៅថ្ងៃ​ពុធ​សប្តាហ៍នេះ នៅក្នុង​បរិបទដ៏​តានតឹង​រវាង​អាមេរិក និងអ៊ុយក្រែន​នៅក្រោយ​ការប្រកែកទាស់សំដីគ្នា​នៅ​សេតវិមាន ប្រធាន​ទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិក​CIA លោក​ John Ratcliffe បាន​ប្រកាស​ថា អាមេរិក​ផ្អាក​ លែងផ្តល់​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​ទៅ​ឲ្យអ៊ុយក្រែន។ ដំណឹង​នេះអាច​ធ្វើ​ឲ្យកងទ័ពអ៊ុយក្រែនហេងហាងក្រៃ ព្រោះ​វាមិនខុសអីពីការដកវ៉ែនតា​ពីមនុស្ស​មីញ៉ូបភ្នែកនោះទេ។ ដោយ​សម្រេច​​ផ្អាក​ជំនួយយោធា​ និងផ្អាកការចែករំលែក​ព័ត៌មានសម្ងាត់ជាមួយ​អ៊ុយក្រែន តើ​រដ្ឋបាល​លោកដូណាល់ ត្រាំ​កំពុង​ដាក់ពិន័យ​អ៊ុយក្រែន​ដែលមាន​ប្រធានាធិបតីហ៊ាន​និយាយ​តវ៉ា​តឹងសរសៃកជាមួយលោកនៅ​សេតវិមាន? មុននឹង​និយាយ​ទៅដល់​ផលប៉ះពាល់​ដោយសារ​អាមេរិកលែង​ចែករំលែកព័ត៌មាន​សម្ងាត់ជាមួយអ៊ុយក្រែន គេ​ត្រូវ​តោងយល់ថា ហេតុអ្វីបានជា​អាមេរិកចែករំលែកព័ត៌មាន​សម្ងាត់ជាមួយអ៊ុយក្រែន។ តើ​វាមានប្រយោជន៍ ជួយ​អ៊ុយក្រែន​អ្វីខ្លះ? ជាប្រទេស​មហាអំណាច​យោធា​ដែលមាន​បច្ចេកវិទ្យា​នាំមុខគេ ភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិកដឹងមុនគេមុនឯង​ពី​ចេតនារបស់​លោកពូទីនដែលបាន​ចល័តទ័ពរបស់រុស្ស៊ី​ទៅនៅព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែន​នៅ​ចុងឆ្នាំ​២០២១ ប៉ុន្មានខែ​មុន​បើក​សង្រ្គាមឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន។ គឺ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​របស់​អាមេរិក​ដដែលដែលបាន​ជួយ​ឲ្យ​ក្រុងកៀវរបស់​អ៊ុយក្រែនជៀស រួចផុតមិនដួលរលំ តាមរយៈការរៀបចំយុទ្ធសាស្រ្ត​ទប់ទល់នឹង​កងទ័ពរុស្ស៊ីដែលសម្រុកចូលសំដៅដណ្តើម​កាន់កាប់​ទីក្រុង​កៀវនៅដើមដំបូងទីនៃសង្រ្គាម។ ដើម្បីជួយអ៊ុយក្រែន ប្រទេស​ចាញ់ប្រៀបរុស្ស៊ីទាំងចំនួនកងទ័ព និង​សព្វាវុធ រដ្ឋបាល​លោកចូ បៃដិន​ក្រៅពីផ្តល់ជំនួយសព្វាវុធ បាន​ចុះកិច្ចព្រមព្រៀង​ចែករំលែកព័ត៌មានសម្ងាត់ជាមួយ​អ៊ុយក្រែន។ ដើម្បីប៉ះប៉ូវ​ដល់​ការខ្វះខាតទាំងចំនួនទ័ព និងសព្វាវុធនៅភាគីអ៊ុយក្រែន គោលដៅរបស់​វ៉ាស៊ីនតោន​ គឺចែករំលែកព័ត៌មានសម្ងាត់ដើម្បីឲ្យ​កៀវ​​មាន​សមត្ថភាព​ទាំងការពារខ្លួន និង​វាយប្រហារចំៗគោលដៅ ដោយ​មិន​ខ្ជះខ្ជាយគ្រាប់។ នៅក្នុង​យុទ្ធសាស្រ្ត​វាយប្រហារទៅលើ​កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅលើ​ដីគោក ព័ត៌មានសម្ងាត់របស់​អាមេរិក​ដែលផ្អែកលើ​រូបភាពផ្កាយរណប ដែលមានសមត្ថភាព​ថតទម្លុះស្បៃពពក គម្របព្រៃឈើ បានជួយ​ឲ្យ​កងទ័ព​អ៊ុយក្រែន​ដឹងច្បាស់​ពីទីតាំងទ័ពរុស្ស៊ី កន្លែងបាញ់មីស៊ីល និង​ឃ្លាំងស្តុកសព្វាវុធ។ នៅលើសមុទ្រ​ខ្មៅវិញ អាមេរិកបានផ្តល់ព័ត៌មាន​គួរឲ្យជឿជាក់ស្តីពីទីតាំង គម្រោងប្រតិបត្តិការរបស់នាវាចម្បាំងរបស់រុស្ស៊ី ដើម្បីជួយឲ្យអ៊ុយក្រែន​ប្រើដ្រូន​វាយប្រហារ​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព។​ មន្រ្តីយោធា​អ៊ុយក្រែន​បាននិយាយប្រាប់​កាសែត​អាមេរិក​ Washington Post ថា ប្រព័ន្ធចាប់សញ្ញាដ៏សែនទំនើប​របស់អាមេរិក​បានជួយ​ឲ្យអ៊ុយក្រែនមាន​សមត្ថភាព​​ដឹងខ្លួនជាមុន​ពី​គម្រោង​វាយប្រហារ​របស់​សត្រូវ ជាពិសេស​គ្រាប់មីស៊ីល​របស់រុស្ស៊ី។ អាមេរិកបានចែករំលែកព័ត៌មានសម្ងាត់​ជាមួយអ៊ុយក្រែន ដែលមានតាំងពី​ព័ត៌មានយុទ្ធសាស្រ្ត​ទាក់ទង​នឹង​គម្រោងការវាយប្រហារ​របស់​មេទ័ពរុស្ស៊ី រហូតដល់​ព័ត៌មាន​តាក់ទិក ដែល​ជួយ​ឲ្យអ៊ុយក្រែនគេចផុតពីប្រព័ន្ធរំខានសញ្ញាដ្រូន ឬ​មិនធ្លាក់​ក្នុងអន្ទាក់វាយប្រហារ​របស់​កងទ័ពរុស្ស៊ីជាដើម។ ព័ត៌មានសម្ងាត់របស់អាមេរិក​មិនត្រឹមជួយ​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែនអាច​ចាប់សញ្ញាចល័តទ័ពរុស្ស៊ីក្នុងសមរភូមិ ប៉ុន្តែ ​វាអាចជួយឲ្យអ៊ុយក្រែន​កំណត់​ផ្ទាំងស៊ីបវាយប្រហារ​ក្នុងទឹកដីរុស្ស៊ី។ ​ ដោយទទួលបាន​ព័ត៌មានពីភ្នាក់ងារសម្ងាត់អាមេរិក កងទ័ពអ៊ុយក្រែន​អាច​វាយប្រហារ​ចំគោលដៅច្រើន មិនថា​នៅតំបន់អ៊ុយក្រែនដែល​កងទ័ពរុស្ស៊ីចូលឈ្លានពាន ឬក្នុង​​ទឹកដី​រុស្ស៊ីផ្ទាល់។ ដោយជួយ​ឲ្យកងទ័ពអ៊ុយក្រែន​វាយចំៗ​លើ​គោលដៅយោធា​ និង​វាយស្ទាក់ជាមុន​គម្រោងការវាយប្រហារ​ផ្លូវអាកាស និងមីស៊ីល​របស់រុស្ស៊ី ទីភ្នាក់ងារ​ស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិក​បានជួយឲ្យអ៊ុយក្រែន​អាច​ទប់ទល់ មិនឲ្យ​កងទ័ព​រុស្ស៊ីបោះពួយ​លឿនក្នុងសមរភូមិដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់ទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ ប៉ុន្តែ ការសម្រេចរបស់​ប្រធានទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិក ​កាលពីថ្ងៃពុធ​នឹងធ្វើ​ឲ្យប៉ះពាល់​...

កាលពីថ្ងៃចន្ទទី​២៤កុម្ភៈ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ បាន​ប្រកាស​ឲ្យដឹងថា ក្រុមការងារលោក​និង​ភាគីអ៊ុយក្រែន កំពុង​តែរៀបចំធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពី​ការជីករ៉ែ នៅអ៊ុយក្រែន។ លោកត្រាំអះអាងទៀតថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះជិតរួលរាល់អស់ហើយ ហើយលោកហ្សេឡេនស្គី នឹងធ្វើមកដំណើរមកទីក្រុង​វ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីចុះហត្ថលេខានៅក្នុងសប្តាហ៍​នេះ​។ ដោយឡែក នៅថ្ងៃពុធទី​២៦​កុម្ភៈ លោក​ហ្សេឡេនស្គី បានបញ្ជាក់ថា ភាគីទាំង២ពិតជា​រក​បាន​​នូវ​​ “កិច្ចព្រមព្រៀងក្របខណ្ឌ” មួយពិតមែន។ តែយ៉ាងណាលោក​អះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងអាចបានជោគជ័​យ ឬក៏ត្រូវរលាយ​ទៅវិញ គឺវាអាស្រ័យ​លើ​ការ​និយាយចរចគ្នា រវាង​លោក​និង​លោកដូណាល់ត្រាំ​។ មិនកំណត់​ពីទំហំទឹកប្រាក់៥០០ពាន់​លានដុល្លារ​​ លោកដូណាល់ ត្រាំ គ្រាន់តែចូលកាន់អំណាចភ្លាម បានប្រកាស​គំរាមថាអ៊ុយក្រែនត្រូវតែបើក​ផ្លូវ​ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​អាមេរិក​ ចូលទៅ​ជីកយករ៉ែ ដើម្បីជាការសងប្រាក់​មកអាមេរិក​វិញ ក្នុងទំហំ៥០០ពាន់លានដុល្លា។ តែផ្ទុយទៅវិញ ផ្អែក​តាមតួលេខ​របស់​​វិទ្យាស្ថាន Kiel ដើម្បីសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក គឺធាតុពិត​ជំនួយយោធារបស់អាមេរិក ដែល​បាន​ផ្តល់​មក​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែនប្រមាណ​៣ឆ្នាំមកនេះ មានទំហំទឹកប្រាក់​ប្រមាណ​តែ​១២០ពាន់​​លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ មិនមែន​៥០០ពាន់លានដុល្លារ ដូចអ្វីដែល​លោកត្រាំអះអាងឡើង។ ការទាមទាររបស់លោកត្រាំ ឲ្យ​អ៊ុយក្រែនសងប្រាក់លើសដល់ទៅ​៤ដង តាមរយៈធនធានរ៉ែនេះ ត្រូវបាន​លោក​ហ្សេឡេនស្គី ច្រានចោលភ្លាមៗ ថាលោក​មិនអាចចុះហត្ថលេខា​លើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ដែលនឹងនាំ​ឲ្យ​កូនចៅ​អ៊ុយក្រែន​១០ជំនាន់ទៅមុខទៀត ត្រូវសងបំណុលគេនោះឡើយ​។ តែយ៉ាងណា នៅថ្ងៃពុធទី​២៦​កុម្ភៈ លោក​ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា កិច្ចព្រមព្រៀងក្របខណ្ឌមួយ ត្រូវបាន​ភាគីទាំង២យល់ស្របគ្នាហើយ។ ផ្អែកតាម​ប្រភពពី​មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល​អ៊ុយក្រែន ដែល​បានឆ្លើយ​ប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានបារាំងAFP គឺកិច្ចព្រមព្រៀងនេះមិនមានខ្លឹមសារ​កំណត់ទំហំទឹកប្រាក់​៥០០ពាន់លានដុល្លារ ដូចដែលលោក​ដូណាល់ ត្រាំ ធ្លាប់បានទាមទារឡើយ​។ ផ្ទុយទៅវិញ ​ឯកសារនេះ​បាន​កំណត់ថា ភាគីទាំង២​ អាមេរិកនិងអ៊ុយក្រែន នឹងធ្វើអាជីវកម្មរួមគ្នា​ក្នុងការជីកយកធនធានរ៉ែដីកម្រ។ ហើយប្រាក់ចំណូលបានមកពីធនធាននេះ នឹងត្រូវផ្ទេរទៅកាន់​មូលនិធិរួមមួយ ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអ៊ុយក្រែន នឹងរួមគ្នាបង្កើត។ មន្ត្រីដដែល​នេះអះអាងថា គឺភាគីអាមេរិកបានសុខចិត្ត​លុបចោល​លក្ខខណ្ឌទាំងអស់ដែលអ៊ុយក្រែនមិនអាចទទួលយកបាន ក្នុងនោះមាន​ជាអាទិ៍​រឿងទំហំទឹកប្រាក់​៥០០ពាន់លានដុល្លារ​។ លក្ខខណ្ឌធានាការពារសន្តិសុខបែប​​មិនច្បាស់លាស់ គួរកត់សំគាល់ថា ការ​ដែល​អ៊ុយក្រែន​សុខចិត្ត​ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងបើក​អាជីវកម្មរ៉ែឲ្យ​សហគ្រាស​អាមេរិក គឺអ៊ុយក្រែន​មានលក្ខខណ្ឌមួយ​ដ៏ធំចាប់បាច់បំផុត នោះគឺការ​ទទួលបាន​នូវ​ការធានាសន្តិសុខ ពីសំណាក់ភាគីអាមេរិក​។ ការធានាសន្តិសុខដែលអាចនឹងទៅកម្លា កុំ​ឲ្យរុស្ស៊ីចូល​មក​ឈ្លានពានសាជាថ្មី​ បន្ទាប់ពី​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព​រួចរាល់​។ លោកហ្សេឡេនស្គីធ្លាប់​បានលើកឡើងពីលទ្ធភាព​យក​ ធនធានរ៉ែដូរយក​ការ​ធានាការពារសន្តិសុខនេះ តាំងតែពីខែ​តុលា​ឆ្នាំ​២០២៤ម្លេះ​។ គួរបញ្ជាក់ថា បើអាចទៅរួចនឹងល្អបំផុតនោះ គឺអ៊ុយក្រែនចង់ចូលជាសមាជិកអូតង់ ព្រោះវាជាការធានាសន្តិសុខមួយដ៏ធំធ្វើឲ្យរុស្ស៊ីខ្លាច។ តែភាគីអាមេរិក​តាំងតែពីជំនាន់លោក​ចូ បៃដិន បានបដិសេធ ព្រោះធ្វើបែបនេះ គឺរុស្ស៊ី​នឹងមិនសុខចិត្តហើយ​នឹងបន្តធ្វើសង្គ្រាម​រហូត​គ្មានថ្ងៃបានសន្តិភាពឡើយ​។ ចំណុច​មួយទៀត ដែល​អ៊ុយក្រែនបានទាមទារ គឺ​ចង់​ឲ្យ​មានវត្តមាន​កងទ័ពរក្សាសន្តិភាព​ បន្ទាប់ពីមាន​បទ​ឈប់បាញ់​ជាមួយរុស្ស៊ី។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកដូណាល់ ត្រាំក៏ធ្លាប់បានបដិសេធដែរ តែក្រោយ​មកពេលជួបជាមួយ​លោក​ម៉ាក្រុងនៅថ្ងៃចន្ទទី​២៤កុម្ភៈ លោកត្រាំបាន​បើកចំហរទ្វារគាំទ្រថាអឺរ៉ុបអាច​បញ្ជូន​កងទ័ព​រក្សា​សន្តិភាពទៅ​ ដោយ​មានអាមេរិក​ចាំជួយ​ពីក្រោយ​​ដោយ​មធ្យោបាយ​ផ្សេង​។ នៅទីបំផុត​ អត្ថបទគម្រោង​កិច្ចព្រមព្រៀង​រ៉ែដីកម្រ ដែលអាមេរិក​និងអ៊ុយក្រែន​កំពុងតែចរចាគ្នានេះ​​ គឺមានខ្លឹមសារលើកឡើង​អំពី​សន្តិសុខអ៊ុយក្រែនបន្តិចបន្តួចដែរ​​ ក៏ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​គូសវាសឲ្យច្បាស់ៗទេ អំពីការធានាសន្តិសុខ។ ផ្អែកតាម​មន្ត្រី​អ៊ុយក្រែន ភាគីទាំងសងខាងកំពុងតែជជែក​លម្អិតបន្ថែមទៀត ទាក់ទិននឹងចំណុចនេះ​។​ ប្រភពដដែលនេះ អះអាងថា គេអាចនឹងចងលក្ខខណ្ឌទូទៅមួយ ដែលចែងថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹង​វិនិយោគនៅក្នុង​ប្រទេស​​អ៊ុយក្រែន​ ដែលមានអធិបតេយ្យភាព មានស្ថិរភាព​និងមានការរីកចម្រើន​។ ​សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើការងារ​ ជួយ​ជ្រោមជ្រែងដើម្បី​​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែន​មានសន្តិភាព​ជារៀងដរាប ឬមួយក៏សហរដ្ឋអាមេរិក​នឹងជួយ​ទំនុកបម្រុងគាំទ្រ ដល់​ការធានាការពារសន្តិសុខរបស់អ៊ុយក្រែនជាដើម​។​ ប្រតិបត្តិការអាជីវកម្ម​រ៉ែដែលអាចមានឧបសគ្គច្រើន​ គួរបញ្ជាក់ថា អ៊ុយក្រែនមានធនធានរ៉ែទំហំប្រមាណ​៥% នៃរ៉ែរបស់ពិភពលោក​។ ក៏ប៉ុន្តែ រ៉ែអ៊ុយក្រែន ដែល​លោកដូណាល់ ត្រាំ សម្លឹងចង់បានបំផុតនោះ គឺភាគច្រើនមិនទាន់មានអាជីវកម្មជីកកកាយ​នៅឡើយទេ ដោយ​សារ​ហេតុផល​ផ្សេងៗ...

លក្ខខណ្ឌជំនួយ​របស់អាមេរិកដើម្បីជួយអ៊ុយក្រែន​បានឈាន​មកដល់​ដំណាក់កាលមួយ ដែល​អាមេរិក​យកជំនួយសព្វាវុធទៅដោះដូរ​នឹង​​ធនធានធម្មជាតិ​របស់អ៊ុយក្រែន។ នៅសប្តាហ៍មុន ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាននិយាយ​ថា លោក​ចង់​ឲ្យអ៊ុយក្រែន​បង់សង​ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុនិងជំនួយយោធា​អាមេរិក។ ដោយ​មិន​លាក់លៀម លោកត្រាំ​និយាយ​ថា លោក​ចង់បាន​​រ៉ែកម្រ​របស់អ៊ុយក្រែន ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់​៥០០ពាន់លាន​ដុល្លារ។ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន លោក​ហ្សេឡេនស្គី​ក៏មិនជំទាស់ដែរ ប៉ុន្តែ នៅ ដើមសប្តាហ៍​នេះ លោក​បានបញ្ជា​ឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោក​ផ្អាក​មិនទាន់​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​សេចក្តីព្រមព្រៀង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អាមេរិក​ចូលទៅប្រើ​រ៉ែកម្រ​របស់​អ៊ុយក្រែន។ ហេតុអ្វីបានជាដូច្នេះ?តើ​អ៊ុយក្រែន​មាន​រ៉ែកម្រ​អ្វីខ្លះ និង​ថា ហេតុអ្វីបាន​ជា​លោកដូណាល់ ត្រាំ​ចង់បាន​ធនធានរ៉ែរបស់អ៊ុយក្រែន? ទោះជាប់ឆ្នោត​ក្លាយជា​ប្រធានាធិបតីដឹកនាំ​មហាអំណា​ច​អាមេរិក មហាសេដ្ឋីអចលនទ្រព្យ លោកដូណាល់ ត្រាំ​មិនចោលគំនិតធ្វើជំនួញ សូម្បី​តែនៅក្នុង​រឿងនយោបាយ។ នៅក្នុង​បទសម្ភាសន៍ជាមួយទូរទស្សន៍Fox News កាលពីថ្ងៃទី​១០កុម្ភៈ លោក​រំលឹក​សាជាថ្មីថា អាមេរិកនៅតែ​ចង់បាន​រ៉ែកម្រ​របស់អ៊ុយក្រែន។ នៅក្នុងន័យនេះ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​ចង់ឲ្យអ៊ុយក្រែន​បង់សងថ្លៃជំនួយ​ដែលអាមេរិក​បាន​ជួយ​អ៊ុយក្រែន​ជិត​៣ឆ្នាំមកនេះ។ គិតចាប់តាំង​រុស្ស៊ីចូលធ្វើសង្រ្គាមឈ្លានពាន​អ៊ុយក្រែន នៅ​ខែ​កុម្ភៈ​ឆ្នាំ ២០២២ អាមេរិក​ផ្តល់ជំនួយ​យោធា​ប្រមាណ ៦៥ពាន់ ៩រយលានដុល្លារ ដោយ​មិនគិត​ពីជំនួយ​ថវិកា​ដល់​រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែន។ នៅពេលនេះ និង​ផ្ទុយពីរដ្ឋបាល​អាមេរិកមុន លោកដូណាល់ ត្រាំ​ទាមទារឲ្យអ៊ុយក្រែនសងជា​ធនធានរ៉ែកម្រ​តម្លៃ​៥០០ពាន់លាន​ដុល្លារ។ ចំពោះ លោកដូណាល់ ត្រាំ អ៊ុយក្រែនត្រូវ​បង់​សង​ជំនួយ​ហិរញ្ញវត្ថុ និងជំនួយ​យោធារបស់អាមេរិក តាមរយៈ​ការអនុញ្ញាតឲ្យអាមេរិកចូលទៅធ្វើអាជីវកម្ម​យករ៉ែកម្ររបស់អ៊ុយក្រែន។ ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន​មិនជំទាស់ ប៉ុន្តែ បដិសេធមិនចុះហត្ថលេខា​លើ​សំណើគម្រោង​របស់​អាមេរិក រឿងយករ៉ែកម្ររបស់អ៊ុយក្រែនទៅដោះដូរនឹងជំនួយ​អាវុធ ការគាំទ្រ​ពីលោកខាងលិច​ជាពិសេស​អាមេរិក​ដើម្បីអាច​ទប់ទល់​នឹង​សង្រ្គាមឈ្លានពាន​របស់រុស្ស៊ី ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន លោក​ហ្សេឡេនស្គី​មិនយល់ទាស់​ទេ។ នៅមុនលោកដូណាល់ ត្រាំ​ជាប់ឆ្នោតជា​ប្រធានាធិបតីទៅទៀត នៅពេល​ធ្វើដំណើរទៅ​ទីក្រុង​ញូវយ៉ក នៅ​ចុងឆ្នាំ​២០២៤ លោក​ហ្សេឡេនស្គីធ្លាប់បានលើកនិយាយ​ពី​ធនធានរ៉ែធម្មជាតិ រ៉ែកម្រ​របស់អ៊ុយក្រែន ដើម្បីទាក់ទាញ​លោកត្រាំបេក្ខជន​បក្ស​សាធារណរដ្ឋ។ បន្ទាប់ពីលោកដូណាល់ ត្រាំ​អះអាងថា អ៊ុយក្រែនក៏យល់ស្របជាមួយគំនិត អាវុធដូររ៉ែកម្រ រដ្ឋមន្រ្តីសេដ្ឋកិច្ច​អាមេរិក​បាននាំយកសំណើរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​ទៅឲ្យអ៊ុយក្រែន​ចុះហត្ថលេខា​ដល់ទីក្រុងកៀវ កាលពីថ្ងៃ​ពុធ​សប្តាហ៍មុន។ ប៉ុន្តែ នៅតែ២ថ្ងៃ​មុន​ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់អាមេរិកនិងរុស្ស៊ីជួបគ្នា​ដើម្បី​និយាយ​ពីសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន​ដោយគ្មានការចូលរួមពីអ៊ុយក្រែន ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែន​បាន​អះអាងថា លោកបានបញ្ជាឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីផ្អាក កុំ​ទាន់​ចុះហត្ថលេខា​លើ​សំណើរបស់អាមេរិកដែលចង់បាន​រ៉ែកម្រ​របស់​អ៊ុយក្រែន។ បើតាម​មេដឹកនាំអ៊ុយក្រែន សំណើរបស់អាមេរិក​មិនទាន់​ចែងពី​ការធានាសន្តិសុខ​ការពារអ៊ុយក្រែន​ដូចការទាមទារ​របស់អ៊ុយក្រែនឡើយ។ មន្រ្តីអ៊ុយក្រែនដែលសុំ​មិនបញ្ចេញឈ្មោះបាន​ប្រាប់ទីភ្នាក់ងារ​ព័ត៌មានAP ថា សំណើរបស់អាមេរិកផ្តោតសំខាន់តែទៅលើ​ការចូលទៅយករ៉ែកម្រអ៊ុយក្រែន​ដើម្បីទូទាត់​សងជំនួយអាមេរិកកន្លងមក និងជំនួយអាមេរិក​ទៅថ្ងៃមុខ។ បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំ​អ៊ុយក្រែន​ប្រាប់ឲ្យគេផ្អាក​កុំទាន់ចុះហត្ថលេខាលើសំណើរបស់​អាមេរិក លោក Brian Hughes អ្នកនាំពាក្យ​របស់​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​ជាតិ​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ចេញមក​រិះគន់​ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែនថា មិនចេះមើល​វែងឆ្ងាយ​ មិនដឹងថា សំណើរបស់លោកត្រាំ​តាមពិត​ផ្តល់​ឱកាសប្រយោជន៍ច្រើនណាស់​ដល់អ៊ុយក្រែន។ បើតាម​អ្នកនាំពាក្យខាងលើ ការចងភ្ជាប់​សេដ្ឋកិច្ច​ជាមួយអាមេរិក​មានន័យស្មើ​នឹង​ការធានាដ៏ល្អអស្ចារ្យមួយ ដើម្បីកុំ​ឲ្យអ៊ុយក្រែន​រងការឈ្លានពាន​នៅថ្ងៃខាងមុខ និងធានា​សន្តិសុខ​យូរអង្វែង​នៅអ៊ុយក្រែន។ តើអ៊ុយក្រែនមានរ៉ែកម្រអ្វីខ្លះ និង​ច្រើនប៉ុណ្ណា​ ទើប​លោកដូណាល់ ត្រាំ​​ចង់​បានខ្លាំង ជាថ្នូរ​នឹង​ការផ្តល់ជំនួយយោធារបស់អាមេរិកនៅអ៊ុយក្រែន? យោងតាម​វិទ្យាស្ថាន​ភូមិសាស្រ្ត​អ៊ុយក្រែន នៅក្នុង​ចំណោម​ទីតាំង​ដែលសំបូរ​ធនធាន​រ៉ែ​របស់អឺរ៉ុប ចំនួន ៣៤ មាន២២ទីតាំង​ដែលស្ថិតក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ អ៊ុយក្រែនសំបូរធនធានរ៉ែកម្រ រ៉ែសំខាន់ៗ​ដូចជា​លីចូម ទីតានីញ៉ូម អ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម ឬ​សេរីយ៉ូមជាដើម ដែលទស្សនាវដ្តីForbes Ukraine ប៉ាន់ប្រមាណថា មាន​តម្លៃជាទឹកប្រាក់​១២ទ្រីលាន​ដុល្លារ។ ទោះមានឈ្មោះថា រ៉ែកម្រ ប៉ុន្តែ មិនប្រាកដថា រ៉ែ មិនសូវមានច្រើននោះទេ។ គេ​ដាក់ឈ្មោះវាដូច្នេះ ដោយសារតែ​ការទាញយក​រ៉ែ​ពីក្នុង​ដី ពីក្នុង​ខ្សាច់មានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ និងត្រូវការ​ឆ្លងកាត់ច្រើនដំណាក់កាល។...

ប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាននិយាយ​ចំ្រដែលៗដោយថា អាមេរិក​នឹង​ចូលគ្រប់គ្រង​ហ្កាហ្សា នៅក្រោយ​ចប់សង្រ្គាមរ​វាង​អ៊ីស្រាអែល និងក្រុមហាម៉ាស​ប៉ាឡេស្ទីន។នៅក្នុង​បទសម្ភាសន៍ជាមួយទូរទស្សន៍អាមេរិកFox News លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានបញ្ជាក់ថា ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីនទាំង​ជាង​២លាននាក់​​នឹងត្រូវ​ផ្លាស់ទី​ រើចេញពីហ្កាហ្សា ដើម្បី​ឲ្យអាមេរិកអាច​សាងសង់ ប្រែក្លាយ​ហ្កាហ្សា​ទៅជា​កូនទីក្រុងជាប់មាត់សមុទ្រ​​ដ៏ស្រស់ស្អាតមួយ​នៅ​តំបន់ដើមបូព៌ា។ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​បញ្ជាក់ច្បាស់ៗថា ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីន​នឹង​មិនអាចវិល​ត្រលប់​ទៅ​ហ្កាហ្សាវិញបានទេ។ នៅក្នុងជំនួប​ជាមួយ​ព្រះចៅហ្សកដានី​កាលពីថ្ងៃអង្គារទី១១​កុម្ភៈ នៅសេតវិមាន លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានទទូចប្រាប់ឲ្យ​ហ្សកដានី ក៏ដូចជា​អេហ្ស៊ីប ​ទទួលយក​ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដែល​ត្រូវ​ផ្ទេរចេញពី​ហ្កាហ្សា។ តើលោកដូណាល់ ត្រាំអាច​សម្រេចមហិច្ឆតា​បណ្តេញប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដើម្បីចូលកាន់កាប់ទឹកដីហ្កាហ្សាដែរឬទេ? សង្រ្គាមវាយប្រហាររបស់អ៊ីស្រាអែល​ទៅលើ​ក្រុមហាម៉ាស​ប៉ាឡេស្ទីន​នៅ​១៥ខែ​មកនេះ បាន​បំផ្លាញ​ទីក្រុង​ហ្កាហ្សា​ឲ្យរាបដល់ដី។ ធ្លាប់ជាកូនក្រុង​ជាប់មាត់សមុទ្រ​តែមួយ​គត់របស់​ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដែលបាន​ទៅរស់នៅកកកុញ​នៅមុន​សង្រ្គាម ហ្កាហ្សា​នៅ​ក្រោយ​ការវាយប្រហារ​ទម្លាក់គ្រាប់បែក​សឹងមិនលស់ថ្ងៃ​របស់​អ៊ីស្រាអែល នៅសល់​តែ​គំនរថ្មអគារបាក់បែក។ យោងតាម​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ បើប្រៀបធៀប​នឹង​ការវាយប្រហារ​​៣លើកកន្លងមក​របស់​អ៊ីស្រាអែលទៅលើ​ហ្កាហ្សា គំនរថ្មរបស់អគារដែលរងការបំផ្លាញ​មានចំនួន​ច្រើនលើសលុបដល់ទៅ​១៧ដង ស្មើនឹង​ជាង​៥០លានតោន។ ដោយសារ​តែ​សំណង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ខូចខាត​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​វាយតម្លៃថា គេ​ត្រូវ​ការទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៥០ពាន់លាន​ដុល្លារ និង​ពេល​វេលា​យ៉ាងហោច​ជាង​១០ឆ្នាំ ដើម្បីសាងសង់​ហ្កាហ្សា​ឡើងវិញ។ មហាសេដ្ឋីអចលនទ្រព្យ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​ដែលទើបត្រលប់មក​កាន់អំណាច​នៅអាមេរិក​មានចក្ខុវិស័យ និងសំណើ​ដែលធ្វើ​ឲ្យពិភពលោក​ភ្ញាក់ផ្អើល​ ហួសចិត្តនឹកមិនស្មានដល់ នៅក្នុង​ជំនួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែល ដែលជាប្រមុខដឹកនាំបរទេស​លើកដំបូងគេដែលលោកទទួលនៅសេតវិមាននៅដើមខែ​កុម្ភៈ​ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាននិយាយថា អាមេរិក​នឹង​ចូលគ្រប់គ្រង​ហ្កាហ្សា ចំណែក​ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីន​នឹង​ត្រូវ​រើផ្លាស់ទីចេញពីហ្កាហ្សា​ទៅរស់នៅកន្លែង​ផ្សេង ​នៅតាម​ប្រទេស​អារ៉ាប់ជិតខាង​ ដូចជា​អេហ្ស៊ីប និងហ្សកដានី។ សំណើរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានធ្វើឲ្យពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើល។ លើកលែង​តែ​អ៊ីស្រាអែល ​ភាគីពាក់ព័ន្ធ​ដូចជា​ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីនផ្ទាល់ ក្រុមហាម៉ាស អាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីន អេហ្ស៊ីប ហ្សកដានី និង​សហគមន៍អន្តរជាតិ​បដិសេធ​ទាត់ចោល មិនគាំទ្រ​សំណើដែលគ្មានលក្ខណៈមនុស្សធម៌។​​ ប្រវត្តិផ្លាស់ទីប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ចំពោះប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីន គំនិត​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំដែលចង់ឲ្យរើផ្លាស់ទីប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីនចេញពីហ្កាហ្សា ​បានធ្វើ​ឲ្យគេ​នឹកភ្លាម​ទៅដល់ « Nakba »​​ ពាក្យអារ៉ាប់​ដែលមានន័យថា មហន្តរាយ ដើម្បី​និយាយ​ពី​ការផ្លាស់ទីប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីនដោយការបង្ខំក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។ ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីន​ដែលរស់នៅ​ហ្កាហ្សា​សព្វថ្ងៃ​ជា​កូនចៅ​របស់ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីនដែលត្រូវ​បាន​គេ​បណ្តេញ​ចេញពីភូមិឋានរបស់ខ្លួន ដោយសារតែការបង្កើតរដ្ឋ​អ៊ីស្រាអែល​ កាលពី​ឆ្នាំ ១៩៤៨។ ពួកគេទាំងនោះនៅតែចិញ្ចឹមចិត្ត​ត្រលប់​ទៅ​ទឹកដីរបស់ខ្លួន បើទោះជាទឹកដីទាំងនោះ​បានក្លាយជា​ដែនដីរបស់អ៊ីស្រាអែល​ទៅហើយក្តី។ ហ្កាហ្សាធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអេហ្ស៊ីប នៅមុន​ ការកកើតរដ្ឋអ៊ីស្រាអែល​ដែលទទួលយក​ជនជាតិជ្វីហ្វពីអឺរ៉ុប និង​អាមេរិក​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៤៨ ហ្កាហ្សា​ធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេស​​។ នៅក្រោយអង់គ្លេស​ចាកចេញពីហ្កាហ្សា អ៊ីស្រាអែលបានធ្វើសង្រ្គាមជាមួយសម្ព័ន្ធអារ៉ាប់។ នៅក្រោយ​ចាញ់សង្រ្គាមអ៊ីស្រាអែល កងទ័ពអេហ្ស៊ីប​បានដកខ្លួន​មកគ្រប់គ្រង​ដែនដីតូចមួយ ​ដែលស្ថិតនៅចន្លោះ សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ អ៊ីស្រាអែល និង​ទឹកដីអេហ្ស៊ីប គឺ​ហ្កាហ្សា​សព្វថ្ងៃ។ ដោយសារសង្រ្គាមរវាង​អ៊ីស្រាអែល​ និង​សម្ព័ន្ធអារ៉ាប់​ ប្រជាជន​ប៉ាឡេស្ទីន​ប្រមាណ​៧សែននាក់​ត្រូវ​រត់ភៀសខ្លួន ចាកចេញពីភូមិផ្ទះសម្បែងរបស់ខ្លួន និងទៅប្រមូលផ្តុំ​រស់នៅទឹកដីហ្កាហ្សាដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រង​របស់កងទ័ពអេហ្ស៊ីប។ ប៉ុន្តែ ក្រោយសង្រ្គាម​៧ថ្ងៃដែលអ៊ីស្រាអែលយកឈ្នះលើ​ប្រទេស​អារ៉ាប់ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៦៧ អ៊ីស្រាអែលបានចូលកាន់កាប់​ហ្កាហ្សា និង​រឹបអូសយក​ដែនដីផ្សេងទៀតរបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន ដូចជា​ស៊ីហ្សកដានី និង​ជេរូសាឡឹម​មក​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ខុសច្បាប់អន្តរជាតិ រហូតដល់​សព្វថ្ងៃ។ នៅក្នុងអំឡុងពេល​កាន់កាប់​ហ្កាហ្សា អ៊ីស្រាអែលបាន​ព្យាយាម​សាងសង់សំណង់និគមកិច្ច​ជាង​២០កន្លែង​នៅហ្កាហ្សា។ ប៉ុន្តែ ចាប់តាំង​ពី​ឆ្នាំ ១៩៨៧ យុវជន​ប៉ាឡេស្ទីនចាប់ងើបបះបោរ ធ្វើបាតុកម្មតវ៉ា​ដ៏ហិង្សា ភេរវកម្ម​សម្លាប់​បង្ហូរឈាម​ សឹងជារៀងរាល់​ថ្ងៃ ក្នុងរយៈពេល​៥ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា រហូតធ្វើឲ្យ​​នាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែល លោក​Ariel...

ជំនួបកំពូលស្តីពីបច្ចេកវិទ្យា​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត​ ​បើកទ្វារ​នៅថ្ងៃទី​១០​កុម្ភៈ នៅទីក្រុ​ង​ប៉ារីស​ប្រទេសបារាំង។ មាន​រយៈ​ពេល​​២ថ្ងៃ ជំនួបកំពូលនេះ​មានការចូលរួម​ពី​ថ្នាក់​ដឹកនាំបណ្តាប្រទេសធំៗ តំណាងក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា អ្នកស្រាវជ្រាវ ព្រមទាំងអង្គការអន្តរជាតិ​ជាច្រើន​។ ផ្អែក​តាមវិមានប្រធានាធិបតី​បារាំងដែលជាអ្នករៀបចំ​កម្មវិធី កម្មវត្ថុ​នៃជំនួបកំពូលនេះ គឺនឹងផ្តោតសំខាន់ទៅលើការជជែកគ្នាស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្ររួម ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​បច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត បម្រើ​ដល់​ប្រយោជន៍​មនុស្សជាតិ និងដោយ​ធានាឲ្យ​មាន​​វិធាន​ច្បាប់ គ្រប់គ្រងបច្ចេកវិទ្យា​នេះ​ឲ្យ​​ត្រឹមត្រូវផងដែរ​។​ បច្ចុប្បន្ននេះ បច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដែល​យើងហៅកាត់​ថា AI កំពុងតែធ្វើ​ឲ្យ​កក្រើក​ពេញ​ពិភពលោក ដោយ​អ្នកជំនាញ​ក្នុងវិស័យនេះសុទ្ធតែអះអាងថាវាគឺជាអនាគត ព្រោះAI នឹងចូលរួមចំណែក​យ៉ាងខ្លាំង​នៅក្នុងគ្រប់វិស័យទាំងអស់។​ តែទន្ទឹមនឹងនេះ ក៏មានការព្រួយបារម្ភ ភ័យ​ផងដែរ ទាក់ទិននឹងផលវិបាក ក៏ដូចជាគ្រោះថ្នាក់ បណ្តាល​មកពី​ប​ច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត​។ ដោយហេតុនេះហើយ ទើបគេរៀបចំ​ជំនួបកំពូលអន្តរជាតិនេះឡើង ដើម្បី​ប្រមូលគ្រប់តួអង្គ គ្រប់ភាគីទាំងអស់ ដែល​មានចំណែកពាក់ព័ន្ធក្នុងវិស័យនេះ មក​និយាយពិភាក្សាគ្នា​។ ១៥០០នាក់ចូលរួម ទាំងថ្នាក់ដឹកនាំ​រដ្ឋ​និងនាយកក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យា​​ ជំនួបកំពូលស្តីពី​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដែល​ប្រព្រឹត្តិធ្វើទៅនៅឯ មហាវិមាន​ Grand Palais កណ្តាល​ទីក្រុងប៉ារីស គឺជាជំនួបកំពូល​លើកទី៣ហើយ​។ មានរយៈពេល​២ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី​១០ដល់​១១កុម្ភៈ ជំនួប​កំពូលនេះ មានមនុស្សចូលរួម​ប្រមាណ​១៥០០នាក់ ដែលក្នុងនោះ គឺមាន​ប្រមុខរដ្ឋប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៃបណ្តាប្រទេសជាង​១០០ប្រទេស។ បារាំងមិនមែនមានរៀបចំតែម្នាក់ឯងទេ គឺមានការចូលរួម​សហការធ្វើជាសហប្រធាន ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាដែរ។ យ៉ាងណាមិញ លោក​ណារិនដ្រា ម៉ូឌី នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ឥណ្ឌាក៏មកចូលរួម​ដែរ​ ជាមួយ​នឹង​ លោក​អនុប្រធានាធិបតីចិន ​អនុប្រធានាធិបតី​អាមេរិក និង​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដាជាដើម។ ក្រៅពី​នេះ ជំនួបកំពូលនេះ គឺប្រមូលផ្តុំទៅដោយ​ អគ្គនាយកឬថ្នាក់ដឹកនាំ​ នៃក្រុម​ហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យាធំៗ តួយ៉ាង លោក Sam Altman អគ្គនាយក OpenAI ដែលជាម្ចាស់កម្មវិធី​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ChatGPT លោក Sundar Pichai អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន​Google លោក​ Dario Amodei អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន​ Anthropic របស់​អាមេរិក​ជាដើម។​ ថ្នាក់ដឹកនាំ និង​អ្នកជំនាញ​ទាំងនេះ​ នឹងជជែកគ្នានៅក្នុង​កិច្ចពិភាក្សាតុមូល លើ​ប្រធានបទជាច្រើន​ជុំវិញ​បច្ចេកវិទ្យា​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត​ ដោយរាប់ទាំង ឱកាសថ្មីៗបង្កើតឡើងដោយ​បច្ចេកវិទ្យានេះ ពោលគឺចំណុចវិជ្ជមានដែល​AI អាចផ្តល់ឱ្យ ព្រមទាំង​គ្រោះថ្នាក់មួយចំនួន ដែលអាចនៅ​ពីក្រោយបច្ចេកវិទ្យានេះ។ គ្រោះថ្នាក់ វាអាចមានដូចជា បញ្ហា​វាយ​ប្រហារសន្តិសុខតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺនែត ឬមួយក៏ប្រត្យក្សភាពនៃខ្លឹមសារ​​​ព័ត៌មាន​ជាដើម។ បើកសេរី ឬត្រូវមានក្របខណ្ឌ​​ច្បាប់គ្រប់គ្រង​AI? បញ្ញាសិប្បនិម្មិត​​បានបង្កឲ្យ​មានការព្រួយបារម្ភ មិនត្រឹមតែវាអាច​ប៉ះពាល់ទៅលើការងាររបស់មនុស្សទេ តែ​​វា​អាចធ្វើ​ឲ្យ​មានភាពច្របូក​ច្របល់ ស្តីពីការ​ពិតជាក់ស្តែង ឬប្រត្យក្សភាព​នៃខ្លឹមសារព័ត៌មានទាំងឡាយ ដែល​បង្កើតឡើងដោយAI។ ការព្រួយបារម្ភទាំងនេះ តម្រូវ​ឲ្យ​អ្នកជំនាញ​ ត្រូវ​តែ​ស្វែងរក​​បទដ្ឋាន​ក្របខណ្ឌអន្តរជាតិមួយ​​ ដើម្បី​គ្រប់គ្រង​វិស័យ​បច្ចេកវិទ្យា​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត​​។ បញ្ហានេះគឺវាធំសំខាន់ ហើយ​ដែល​អាចមានគោលជំហរខុសៗគ្នា រវាងប្រទេសនីមួយ​ៗ និងរវាង​អ្នកជំនាញក្នុងវិស័យនេះ​។ នៅក្នុងជំនួប​កំពូលនេះ​ គឺ​គេ​នឹង​​ជជែក​គ្នា អំពីភាពចាំបាច់ដែលត្រូវតែស្វែងរក​ក្របខណ្ឌរដ្ឋបាលអន្តរជាតិមួយ​​ ដើម្បីគ្រប់គ្រងបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសម្បនិម្មិត កុំ​ឲ្យ​វាដើរហួសដោយសេរី​ជ្រុលហួសហេតុពេក ហើយដែលវា​អាចប៉ះពាល់សន្តិសុខជាតិ សិទ្ធិសេរីភាព ឯកជនភាព ឬក៏កម្មសិទ្ធិបញ្ញាជាដើម​។​ តាមពិត គោលជំហរ​រៀបចំក្របខណ្ឌច្បាប់​ឲ្យ​បានត្រឹមត្រូវនេះ គឺខាង​ក្រុមហ៊ុន​បច្ចេកវិទ្យាធំៗរបស់អាមេរិក​ មិនសូវជាចង់ទេ ដោយគេលើកឡើងថា វានឹងដាក់ឧបសគ្គ​ដល់​ការរីកចម្រើនរបស់AI ហើយជាពិសេសនោះ គឺប៉ះពាល់​ជំនួញ​របស់គេតែម្តង​។ តែយ៉ាងណា សម្រាប់​បារាំង ក៏ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុប គឺ​គេមានជំហរ ថាត្រូវតែមានក្រមខណ្ឌច្បាប់គ្រប់គ្រង កុំ​ឲ្យ​ម្នាក់ៗ ធ្វើអ្វីបានតាមតែចិត្ត​នឹកឃើញ។ ជាក់ស្តែងថ្មីៗនេះ ដូចយើងបានដឹង​ហើយថា​ចិនបានចេញបច្ចេកវិទ្យា​បញ្ញាសិប្បនិម្មិតថ្មីមួយ ឈ្មោះថា DeepSeek ដ៏មានកម្លាំងខ្លាំងក្លា។ តែទន្ទឹមនឹងនេះ បច្ចេកវិទ្យានេះ​បង្កឲ្យ​មានការបារម្ភព្រោះថាវាមិនទាន់មាន​តម្លាភាព ហើយគេមិនទុកចិត្តរដ្ឋាភិបាលចិនឬក៏ក្រុមហ៊ុនចិន​ ដែល​អាចចូលទៅប្រមូលទិន្នន័យ​យ៉ាងគំហុក ដើម្បី​បម្រើ​ផលប្រយោជន៍ខ្លួន មិនថាសេដ្ឋកិច្ចពាណិជ្ជកម្ម ឬភូមិសាស្ត្រនយោបាយ​។ ដូច្នេះ អ្វីដែលគេនឹងជជែកគ្នានៅពេលនេះ គឺថាតើ​ត្រូវ​ធ្វើដូចម្តេច ដើម្បីអាចគ្រប់គ្រងបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត​​បាន​...

ដូចអ្វីដែលគេបានព្រួយបារម្ភ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម​ដែល​លោក​ដូណាល់ ត្រាំបានគម្រាម នឹង​ចាប់​ផ្ដើម​ជាផ្លូវការហើយ នៅថ្ងៃអង្គារទី​៤កុម្ភៈនេះ។ សហរដ្ឋអាមេរិក​នឹងដំឡើងពន្ធចំនួន​ ២៥% លើទំនិញនាំចូល​ពីកាណាដា និងពីម៉ិកស៊ិក សម្រាប់ទំនិញចិន​ អត្រាពន្ធនាំចូលនឹងឡើងបន្ថែម​១០% ពីលើអត្រាពន្ធដែលមានស្រាប់។ លោកត្រាំអះអាងទៀតថា ទំនិញ​អឺរ៉ុប​ក៏នឹងមិន​រួចខ្លួនដែរ។ តើសង្គ្រាម​ពាណិជ្ជកម្មរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ នឹងបង្កឲ្យ​មានផលវិបាកអ្វីខ្លះ ដល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក​ដែលកំពុងតែយ៉ាប់យ៉ឺនខ្លាំង​ទៅហើយ​នោះ? ចាប់ពីថ្ងៃអង្គារទី​៤កុម្ភៈទៅ អត្រាពន្ធនាំចូលថ្មីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក​​​នឹងចូលជាធរមាន។ សម្រាប់​ទំនិញ​​នាំចូលពី​កាណាដា ​និងពី​ម៉ិកស៊ិក អត្រាពន្ធថ្មីនឹងមានខ្ទង់​២៥% លើកលែងតែ​ទំនិញ​ប្រេងឥន្ធនៈដែល​មានអត្រាពន្ធ​១០%។ ចំណែក​ទំនិញនាំចូលពីចិនវិញ អត្រាពន្ធថ្មីនឹងត្រូវ​បន្ថែម​១០% ពីលើអត្រាពន្ធដែលមានរួចហើយ​​។ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានគំរាមប្រាប់ថាឲ្យអឺរ៉ុបត្រៀមខ្លួនដែរទៅ ព្រោះលោក​នឹងដំឡើងពន្ធនាំចូលលើទំនិញអឺរ៉ុបដែរ​។ ជាការកត់សំគាល់ វិធានការថ្នាំខ្លាំងរបស់​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ ដើម្បី​​​សង្កត់កទំនិញ​នាំចូល​ពីបរទេសនេះ បានធ្វើ​ឲ្យរញ្ជួយទីផ្សារមូលបត្រ ទាំងនៅអាស៊ីនិង​នៅអឺរ៉ុប​ ជាពិសេសគឺក្នុងវិស័យទំនិញ​រថយន្ត​។ តម្លៃប្រាក់ដុល្លារ បានឡើងថ្លៃខ្លាំង ធ្វើ​ឲ្យមានការព្រួយបារម្ភទៅដល់អនាគតសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក​ ដែល​អាចធ្លាក់ទៅក្នុងភាព​មិន​ប្រាកដប្រជា​។ តើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម​ពិភពលោក​នឹងជួបបញ្ហាលំបាកឬ? លើកនេះធ្ងន់ជាងលើកមុនទៀត! គួររំលឹកថា អាណត្តិទីមួយរបស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ ឆ្នាំ​២០១៧-២០២១ បានចារជាប់ក្នុងការចងចាំរួចមកហើយ ជាមួយនឹងការ​ដំឡើង​​អត្រាពន្ធច្រើនខ្លាំង ពិន័យ​លើទំនិញនាំចូលពីបរទេស។ តែលើកនេះ កម្លាំងកណ្តាប់ដៃ​ពន្ធរបស់​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ គឺកាន់តែខ្លាំងជាងមុនទៀត។ ក្នុង​ពេល​ឃោសនាបោះឆ្នោត លោកត្រាំបាន​អះអាងថាលោកនឹងយក​ពន្ធនាំចូលពីទំនិញចិន ចំនួន​៦០% ។​ ជាការពិតណាស់ អត្រាពន្ធនាំចូលខ្ពស់កប់ពពក នឹងប្រាកដជា​វាយ​បំបាក់​ពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។ ប្រសិន​បើចិន​ និងសហភាព​អឺរ៉ុប សម្រេចដាក់វិធានការពន្ធសងសិកទៅ​លើទំនិញអាមេរិក​វិញ នោះបញ្ហា​នេះ​នឹងធ្វើ​ឲ្យ​អឺរ៉ុប​ខាតប្រាក់ចំណូលប្រមាណ​៥៣៣ពាន់​លានដុល្លារ ពីពេលនេះដល់ឆ្នាំ​២០២៩។​ ហើយ​ចិន​នឹងខាតប្រាក់ប្រមាណ​ ៨២៧ពាន់​លានដុល្លារ។ ចំណែកសេដ្ឋកិច្ច​អាមេរិក​វិញ នឹងខាតខ្ទង់៧៤៩ពាន់​លានដុល្លារ។ នេះបើផ្អែក​តាម​តួលេខវាយ​តម្លៃព្យាករដោយ ការិយាល័យ​ប្រឹក្សា​ Roland Berger។ "អ្នកណាខ្លាំង អ្នកនោះឈ្នះ" លើសពី​បញ្ហា​​សេដ្ឋកិច្ចពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ កំពុង​តែធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើវិស័យ​សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ​។ លោកស្រី Tara Varma អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថាន Brookings បានលើកឡើងថា ពិភពលោក​ដើរដោយទ្រឹស្តីពហុភាគីនិយមប្រមាណ​៣០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ គឺនឹងលែងមានជីវិតទៀតហើយ។ លោក​ដូណាល់ ត្រាំ នឹងកំទេចទ្រឹស្តីនេះ ហើយ​ពិភពលោក​នឹងឈានចូលទៅក្នុងស្ថានការណ៍ហិង្សា​ "អ្នកណាខ្លាំងអ្នកនោះឈ្នះ​"។ អាមេរិក​ខ្លួនឯងនឹងជួបការលំបាក​​ តែទន្ទឹមគ្នានេះ ស្ថានការណ៍ថ្មី​នេះ​ក៏នឹងធ្វើបាបសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជា​ជីវភាពរបស់ប្រជាជនអាមេរិក​ដែរ​។​ យ៉ាងណាមិញ លោកដូណាល់ ត្រាំខ្លួន​ឯងក៏បានទទួលស្គាល់ដែរ ថា​វិធានការ​អត្រាពន្ធពិន័យរបស់​លោក​ទៅលើទំនិញ​បរទេស នឹងបង្កកាលំបាកមួយចំនួន​មកលើសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក​។ ផ្អែក​តាម​វិទ្យាស្ថាន Peterson កម្មវិធី​នយោបាយ​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏សែនហិង្សារបស់​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ នេះ នឹងធ្វើ​ឲ្យ​អត្រាអតិផរណារបស់អាមេរិក​ឡើងខ្ពស់ ពោលគឺខ្ទង់ប្រមាណ​៧ពិន្ទុភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ​២០២៥នេះ​។ ចំណែក​ចិន​វិញ អត្រាអតិផរណា​អាចនឹងឡើង ខ្ទង់ ៤,៥ពិន្ទុ ហើយម៉ិកស៊ិកវិញ ប្រមាណ ២,៥ពិន្ទុ។ អត្រាពន្ធនាំចូលខ្ពស់ និងធ្វើ​ឲ្យ​តម្លៃទំនិញឡើងថ្លៃ។ ហើយ​បន្ថែមពីនេះ វិធានការ​បណ្តេញជនអន្តោប្រវេសន៍​ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំបានប្រកាសនោះ ក៏អាចជាកត្តាធ្វើ​ឲ្យ​អត្រាអតិផរណា​នៅអាមេរិក​កាន់តែឡើងខ្ពស់ដែរ​។ ផ្អែកតាម​ Pew Research Center យ៉ាងហោច​ណាស់ គឺមាន​ពលករកម្មករឬនយោជិកបរទេសដែល​គ្មានក្រដាសស្នាម ចំនួន​៨លាន​៣សែននាក់ ដែលអាចប្រឈមនឹង​ការចាប់បញ្ជូនចេញពីទឹកដីអាមេរិក​។ ដូច្នេះមានន័យថា ក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសអាមេរិក នឹងត្រូវបង្ខំចិត្តរកកម្លាំងពលកម្មថ្មីដែលមានក្រដាសស្នាមស្នាក់នៅត្រឹមត្រូវ តែក៏ត្រូវបង់ប្រាក់ខែឲ្យខ្ពស់ដែរ បើប្រៀបទៅ​កម្លាំងពលកម្មដែលជាអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។ ការចំណាយ​លើក​ប្រាក់ខែ​ឡើងខ្ពស់ អត្រាអតិផរណា​​ក៏នឹងឡើងខ្ពស់​។ កត្តាឧបសគ្គដល់សេដ្ឋកិច្ច​ទាំងអស់នេះ នឹង​ទៅ​ទប់មិនឲ្យអត្រា​ការប្រាក់របស់ធនាគារកណ្តាលអាមេរិក​​​ធ្លាក់ចុះ​។ លោក Gilles Moec អ្នកវិភាគទីផ្សារនៅ​ធនាគារ Axa Group បានពន្យល់ថា អត្រាការប្រាក់ស្ថិតនៅ​ចំណុចមួយខ្ពស់ គឺវា​ប្រាកដជាញ៉ាំងមិន​ឲ្យ​ប្រជាជនទូទៅ ឬក៏សហគ្រាស ហ៊ានចាយវាយ​ឬក៏វិនិយោគ។ ជាក់ស្តែង កាលពី​ថ្ងៃពុធទី​២៩មករា ធនគារកណ្តាលអាមេរិក...

ជាផ្នែកមួយ​នៃផែនការ​ប្រយុទ្ធប្រឆាំង​ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ​បានចុះហត្ថលេខា​ច្បាប់ថ្មី ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ចាប់ឃុំខ្លួន​ជនអន្តោប្រវេសន៍ ដែល​ប្រព្រឹត្តបទល្មើស ក្នុងពេល​រង់ចាំ​សវនា​នៅតុលាការ។ បន្ថែមពីលើច្បាប់ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក​បាន​ប្រកាស​បញ្ជា​ឲ្យ​គេ​ពង្រីក​មន្ទីរឃុំឃាំង​នៅ​Guantanamo ក្នុង​ទឹកដីគុយបា ដើម្បីដាក់ជនអន្តោប្រវេសន៍​ដែល​ប្រព្រឹត្តិ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ធ្ងន់ធ្ងរ​គំរាមកំហែង​សន្តិសុខ​ប្រជាជន​អាមេរិក។ ឈាង​បុប្ផា​រាយការណ៍ព័ត៌មាននេះ នៅទឹកដីភាគខាងត្បូងរបស់​គុយបា អាមេរិក​ជាម្ចាស់​កម្មសិទ្ធិ​តំបន់​ឆ្នេរ​Guantanamo​ដែល​ល្បីឈ្មោះ​ខាង​មាន​ពន្ធនាគារ​យោធា​កណ្តាប់ដៃដែក ដែល​អាមេរិក​បង្កើតឡើង នៅ​ឆ្នាំ ២០០២ សម្រាប់​ដាក់ជនបរទេស ពាក់ព័ន្ធនឹង​គម្រោង​ការវាយប្រហារ​ភេរវកម្ម​នៅទីក្រុង​ញូវយ៉ក ថ្ងៃទី ១១​កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០១។ ស្ថិតនៅ​ក្នុង​បរិវេណ​មូលដ្ឋាន​ទ័ពជើង​អាមេរិក​នៅគុយបា ដែលមាន​ទាហានប្រចាំការ​ប្រមាណ ៥០០នាក់ ពន្ធនាគារ​យោធា Guantanamo ស្ថិតក្រោម​ការយាម​តាមដាន ដ៏​មធ្យ័ត​បំផុត​លើលោក។ ចំពោះ​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ Guantanamo ជា​កន្លែង​ដែល​ជនអន្តោប្រវេសន៍​ខុសច្បាប់​មិនងាយនឹង​លួច​រត់គេចខ្លួន។ នៅថ្ងៃ​ពុធទី ២៩ មករា លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​បាន​និយាយ​ប្រាប់អ្នកកាសែត ពី​គម្រោង​ចាប់បញ្ជូន​ជនអន្តោប្រវេសន៍​ខុសច្បាប់ ដែល​ប្រព្រឹត្តបទល្មើស​នៅទឹកដីអាមេរិក ទៅដាក់ឃុំ​នៅ Guantanamo។ លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅបានបន្ថែមថា លោក​បញ្ជារួចហើយ​ឲ្យ​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ និងក្រសួងសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងអាមេរិក​សាងសង់​មន្ទីរឃុំឃាំង​នៅ​ Guantanamo​ដើម្បីអាច​ដាក់ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ ប្រមាណ ៣ម៉ឺននាក់។ បើតាម​លោកដូណាល់​ត្រាំ នៅ​ Guantanamo អាមេរិក​នឹង​មាន​គ្រែ ៣ម៉ឺន សម្រាប់​ដាក់​ជនអន្តោប្រវេសន៍ ដែល​ជា​ឧក្រិដ្ឋជនដ៏អាក្រក់ ​គំរាមកំហែង​ប្រជាជន​អាមេរិក។ ក្នុងចំណោមពួកគេទាំងនោះ មួយចំនួន​ជា​ឧក្រិដ្ឋជន​ដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដែលអាមេរិក​មិនអាច​ទុកចិត្ត​ឲ្យប្រទេស​ណាមួយ​ចាត់វិធានការជំនួស​អាមេរិក។ ដោយសារ​តែ​អាមេរិក​មិន​ចង់​ឲ្យ​ឧក្រិដ្ឋជន ធ្វើអន្តោប្រវេសន៍​ត្រលប់​មកទឹកដីអាមេរិក​សាជាថ្មី អាមេរិក​មាន​តែមធ្យោបាយ​មួយគត់ គឺ​​ចាប់បញ្ជូនពួកគេ​ទៅឃុំខ្លួននៅ​ Guantanamo។ លោកដូណាល់ ត្រាំ​ប្រកាស​គម្រោង​ចាប់បញ្ជូន​ជនអន្តោប្រវេសន៍ ដែល​លោកចាត់ទុកជា​ឧក្រិដ្ឋជន​ខុសច្បាប់ ក្រៅភព ទៅ​មន្ទីរឃុំឃាំង​នៅ​ Guantanamo នៅ​បន្ទាប់ពី​លោក​បាន​ចុះហត្ថលេខា​បង្កើតច្បាប់​ថ្មី ដើម្បី​ចាប់ឃុំ ជនអន្តោប្រវេសន៍​ដែលប្រព្រឹត្ត​បទល្មើស ក្នុងពេល​រង់ចាំ​សវនាការ។ ច្បាប់​ថ្មី ឈ្មោះ​Laken Riley យកតាម​ឈ្មោះ​និស្សិត​ស្រី​គិលានុបដ្ឋាយិការម្នាក់ ដែល​ត្រូវ​ជនអន្តោប្រវេសន៍​ដើមកំណើត វេណេស៊ុយអេឡាម្នាក់​ សម្លាប់​កាលពីដើម​ឆ្នាំ២០២៤។ នៅមុន​សម្លាប់​និស្សិតស្រីអាមេរិក ជនអន្តោប្រវេសន៍​វេណេស៊ុយអេឡា​គ្មាន​ក្រដាសស្នាម ធ្លាប់​ត្រូវបាន​ប៉ូលិស​ឃាត់ខ្លួន​២ដង ប៉ុន្តែ ត្រូវ​ដោះលែង​ឲ្យមាន​សេរីភាព។ យោងតាម​មនុស្សជំនិត​ដែល​លោកដូណាល់ ត្រាំ​បាន​ជ្រើសរើស​ឲ្យ​ទទួល​បន្ទុក​បញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍ គឺ​លោក Tom Homan នៅ​Guantanamo ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់​នឹង​មិនបញ្ជូន​ទៅដាក់​ពន្ធនាគារ​យោធា ជាទីដែល​អាមេរិកកំពុងឃុំ​ភេរវជន​ដ៏គ្រោះថ្នាក់​នោះទេ។ អនាគត​មន្ទីរឃុំ​ជនអន្តោប្រវេសន៍ នឹង​ត្រូវ​បែងចែកចេញឲ្យ​ដាច់ ​ពី​ពន្ធនាគារ​យោធា ហើយនិង​ស្ថិតក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់អាជ្ញាធរ​ប្រឆាំង​ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។ ដោយ​បញ្ជូន​ជនអន្តោប្រវេសន៍គ្មាន​ក្រដាសស្នាម ទៅឃុំ​ខ្លួន​នៅ​Guantanamo លោកដូណាល់ ត្រាំ​សង្ឃឹមថា វិធានការថ្មីរបស់លោក​នឹង​ជួយ​លុបបំបាត់​ឲ្យអស់​ឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រព្រឹត្ត​ឡើងដោយ​ជនអន្តោប្រវេសន៍​ក្នុង​ទឹកដី​អាមេរិក។ នៅមុន​ការប្រកាស​របស់លោកដូណាល់ ត្រាំ អាជ្ញាធរ​អាមេរិក​ធ្លាប់​មាន​កន្លែងឃុំខ្លួន​ជនអន្តោប្រវេសន៍នៅGuantanamo ដែល​អាមេរិក​ចាប់ស្ទាក់បាន​នៅពេល​ពួកគេ​កំពុងឆ្លងតាមសមុទ្រ​ចូលទៅទឹកដីអាមេរិក។ សមាគម​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​ធ្លាប់​បាន​បរិហារ​លក្ខខណ្ឌ​ឃុំ​ខ្លួន​ជនអន្តោប្រវេសន៍​នៅ​​Guantanamo ព្រោះថា ក្រៅពី​ត្រូវចាប់ដាក់ឃុំ​ដោយ​បង្ខំ ដាច់ពីពិភពខាងក្រៅ មិនបាន​ទទួលសេវាច្បាប់ត្រឹមត្រូវ ជនអន្តោប្រវេសន៍​រស់នៅ​ក្នុង​បន្ទប់ឃុំឃាំង​គ្មានអនាម័យ មិនអាច​ផ្តល់ដំណឹង​ទៅកាន់ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ នេះបើតាម​ការចុះផ្សាយ​របស់​កាសែត New York Times។ នៅក្រោយ​ការប្រកាស​របស់​លោកដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតី​ប្រទេស​គុយបា លោកMiguel Diaz-Canel បាន​ចេញមុខ​ប្រតិកម្ម​រិះគន់ និង​ថ្កោលទោស ដោយថា នយោបាយ​របស់​រដ្ឋបាល​អាមេរិក​ថ្មី​ឆ្លុះបញ្ចាំង​ពី​អំពើ​ហិង្សា។ ហិង្សា ព្រោះថា ជនអន្តោប្រវេសន៍​នឹង​ត្រូវ​គេ​ចាប់ដាក់ឃុំ​នៅ​ក្បែរ​ពន្ធនាគារ​យោធា របស់អាមេរិក​ដែលល្បីល្បាញ ខាងធ្វើទារុណកម្ម និងការចាប់ដាក់ឃុំ​ដោយ​បង្ខំ។ ប្រមុខរដ្ឋ​គុយបា​នៅបាន​ឆ្លៀត​ចោទប្រកាន់​រដ្ឋបាល​អាមេរិក​ថា កំពុង​ប្រើ​ដែនដីគុយបា ដែលអាមេរិក​បានចូលកាន់កាប់​ដោយ​ខុសច្បាប់...

ក្នុងបរិបទសង្គ្រាម​នៅអ៊ុយក្រែន គេសង្កេតឃើញថា ឥណ្ឌាបានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំង ដើម្បីធ្វើទំនើបកម្ម​លើ​គ្រឿងសព្វាវុធរបស់ខ្លួន។​ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែល​ជាការកត់សំគាល់ គឺឥណ្ឌា​បានកាត់​បន្ថយ​យ៉ាងខ្លាំង ឈប់ទិញគ្រឿងសព្វាវុធរបស់រុស្ស៊ីដូចមុនទៀត។ ក្រៅតែពី​ផ្តល់អាទិភាពដល់ការទិញគ្រឿងសព្វាវុធទំនើប ពីបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិច ឥណ្ឌា​ក៏បាន​ប្រឹងបែង​ផ្តល់​ឱកាស ​ដល់​ឧស្សាហកម្ម​ផលិត​អាវុធក្នុងស្រុក ដោយ​​ខ្លួន​ឯងដែរ។ សង្គ្រាមផ្ទុះសឹងគ្រប់កន្លែង បានធ្វើឲ្យ​ឥណ្ឌាពន្លឿនការខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បី​ធ្វើទំនើបកម្ម​កងទ័ពរបស់ខ្លួន តាម​រយៈការទិញគ្រឿងសព្វា​វុធទំនើបៗ។ នៅឆ្នាំ​២០២៣ ឥណ្ឌាបាន​ចំណាយប្រាក់ ​លើ​វិស័យកងទ័ពចំនួន ជាង​៨៣ពាន់​លានដុល្លារ ដែលស្មើនឹង​២,៤%នៃចំណូលដុល​ក្នុងស្រុករបស់ឥណ្ឌា​។ នេះបើ​ផ្អែកតាម​ទិន្នន័យ​របស់​វិទ្យាស្ថាន​អន្តរជាតិស្រាវជ្រាវសន្តិភាព ហៅកាត់ថា Sipri ដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុង​ស្តុកខូលម៍។ តាមតួលេខនេះ ឥណ្ឌាគឺជាប្រទេសធំជាងគេ​លំដាប់ទីបួន ដែលចំណាយ​ប្រាក់ច្រើនជាងគេបំផុតលើវិស័យកងទ័ព បន្ទាប់ពីចិន សហរដ្ឋអាមេរិក និងរុស្ស៊ី​។ ភ្លឺភ្នែក​ពេលប៉ះទង្គិចជាមួយចិន​ លោក​ Harsh V Pant អ្នកជំនាញនៅ Observer Research Foundation បាន​លើកឡើងថា ជាយូរឆ្នាំមកហើយ ដែល​ការធ្វើទំនើបកម្មរបស់កងទ័ពឥណ្ឌា បានដើរលើផ្លូវមួយ​ដ៏អេះអុញស្ទាក់ស្ទើរ​ ព្រោះថាគ្រប់គ្នា​គិតថាមិនថ្វីទេ​​ នៅមាន​ពេល​យូរអង្វែងទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ ហេតុការណ៍​ប៉ះទង្គិច​គ្នាជាមួយ​កងទ័ពចិន នៅតំបន់ព្រំដែនភ្នំហិមាល័យ កាលពីឆ្នាំ​២០២០ ដែល​បានបណ្តាល​​ឲ្យស្លាប់ទាហានឥណ្ឌា​២០នាក់ បានធ្វើ​ឲ្យ​ឥណ្ឌាភ្លឺភ្នែក​។ ការប៉ះទង្គិច​ជាមួយចិននេះ បានធ្វើឲ្យ​ប្រែប្រួល​យ៉ាងខ្លាំង ដល់​ការយល់ឃើញរបស់ឥណ្ឌា ស្តីពី​បញ្ហាសន្តិសុខរបស់​ខ្លួន​ ព្រោះទាំងកងទ័ពឥណ្ឌា ខ្សោយទាំងសមត្ថភាព ខ្វះទាំងគ្រឿងសព្វាវុធ​ទំនើប​។ អ្នកជំនាញ​ខាងលើបានពន្យល់ថា វិបត្តិនេះបូក​បន្ថែមនឹងសង្គ្រាម​នៅអ៊ុយក្រែន បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ឥណ្ឌាខិតខំប្រឹងប្រែង​ឲ្យបានល្អ និង​ឲ្យ​បាន​ឆាប់​បំផុត។ និយាយឲ្យ​ងាយស្តាប់​ គឺក្នុងរយៈពេលខ្លីបន្ទាន់ ឥណ្ឌាត្រូវទិញ​គ្រឿងសព្វាវុធ​ឲ្យ​បានច្រើន​ពីរបរទេស ហើយ​បន្ទាប់មកទៀតក្នុងរយៈពេលវែង គឺឥណ្ឌាត្រូវប្រឹងផលិត​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។ ងាកពីរុស្ស៊ី ទៅរក​​ប្រទេសលោកខាងលិច​ ជាការពិតណាស់ ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ​នេះ ឥណ្ឌាបានចុះហត្ថលេខាទិញពីបរទេស នូវគ្រឿងសព្វាវុធទំនើប ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ដូចជា​យន្តហោះចម្បាំង នាវាមុជទឹកបាតសមុទ្រ និងប្រព័ន្ធមីស៊ីលទំនើប។ ឥណ្ឌាបានស៊ីញ៉េសែក ចាយ​ប្រាក់​រាប់រាប់ម៉ឺនលានដុល្លារ ទៅឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ផលិតអាវុធអាមេរិក បារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងអ៊ីស្រាអែលជាដើម​។ រវាងពីឆ្នាំ ២០១៤-២០១៨ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១៩-២០២៣ ការទិញគ្រឿងសព្វាវុធទំនើបពីបរទេសរបស់ឥណ្ឌា បានកើនឡើង ចំនួន​៤,៧%។ ផ្អែកតាម​ Sipri ឥណ្ឌាជាអ្នកនាំចូលអាវុធច្រើនជាងគេបង្អស់ ក្នុងកំឡុងពេលនេះ​។ ហើយ​បើផ្អែកតាម​ការចុះផ្សាយ​របស់បណ្តាញព័ត៌មានឥណ្ឌាវិញ គឺលោក​ណារិន្ទ្រ ម៉ូឌី ដែលគ្រោងមកទីក្រុងប៉ារីស​នៅខែ​កុម្ភៈខាងមុខ នឹង​ប្រាកដជា​មក​ពិនិត្យ​មើល​កិច្ចសន្យា​ទិញយន្តហោះចម្បាំង Rafale របស់បារាំង សម្រាប់យកទៅ​ប្រើ​លើ​នាវាចម្បាំងនិងនាវាមុជទឹកបាតសមុទ្រប្រភេទ Scorpène។ ចំណែក​ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកវិញ បាន​បង្ហាញសេចក្តីត្រេកអរ ដែ​ល​បាន​ឃើញទំនាក់ទំនង​សហប្រតិបត្តិការយោធារវាងអាមេរិក​និងឥណ្ឌា ដែលមានតម្លៃស្មើសូន្យ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រុស្ស៊ី​នៅតែជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ដ៏ធំមួយ​ នូវគ្រឿងសព្វា​វុធឲ្យឥណ្ឌា។ តែផ្អែកតាម​វិទ្យាស្ថានSipri គឺទំហំនៃ​លក់អាវុធរុស្ស៊ីទៅឲ្យ​ឥណ្ឌា បានធ្លាក់ចុះ ចំនួន​ប្រមាណ​៧៦% នៅចន្លោះ​ពីឆ្នាំ​២០០៩-២០១៣ និងធ្លាក់ចុះ​បន្ថែម​៣៦%​ទៀត ចន្លោះពីឆ្នាំ​២០១៩ ដល់​២០២៣។ តែទន្ទឹមនឹងនេះ លោក Nitin Gokhale អ្នកជំនាញសព្វាវុធ​អន្តរជាតិ បានលើកឡើងថា ទោះជាយ៉ាងនេះក្តីក៏វាមិនបានធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់ ដល់​ទំនាក់ទំនងរវាងឥណ្ឌានិង​រុស្ស៊ីដែរ​។ រុស្ស៊ីនៅតែ​ជាដៃគូដ៏សំខាន់ និងពិសេសដែល​ឥណ្ឌាអាចពឹងពាក់បាន​ ព្រោះថា​រុស្ស៊ីតែម្នាក់គត់ ដែល​បាន​​យល់ព្រម​ផ្ទេរ​បច្ចេកវិទ្យាទំនើប​មក​ឲ្យ​ឥណ្ឌា​។ Made in India ស្របពេលដែល​ឥណ្ឌា​ដើរទិញគ្រឿងសព្វាវុធពីបរទេស តែនៅក្នុងស្រុកវិញ ឥណ្ឌាក៏ខំប្រឹង​ពង្រឹងសមត្ថភាពឧស្សាហកម្ម​សព្វាវុធ Made in India របស់ខ្លួនដែរ​។ កាលពី​ឆ្នាំ​២០២៣ រដ្ឋមន្ត្រី​ការពារជាតិឥណ្ឌាបានអះអាងថា នឹងត្រៀមកញ្ចប់ប្រាក់ចំនួន​​១០ម៉ឺនលានដុល្លារ សម្រាប់ពេល១០ឆ្នាំទៅមុខ។ លោក Nitin Gokhale បានពន្យល់ថា ទើបតែប្រមាណ​១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះទេ ដែល​ឥណ្ឌាបាន​ផ្តោតអាទិភាព​ដល់​ការផលិតក្នុងស្រុក​។ ដូច្នេះ​វាមិនមែនជារឿងងាយស្រួល​ឡើយសម្រាប់ឥណ្ឌា ហើយ​ឥណ្ឌាក៏មិនទាន់អាចផលិតខ្លួន​ឯងបានគ្រប់មុខដែរ​ ជាពិសេសសព្វាវុធដែលត្រូវការ​​​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនើបចុងក្រោយ​។ គិតមកទល់ពេលនេះ ឥណ្ឌា​បាន​ផលិត​​នាំចេញទៅក្រៅប្រទេស​ តែ​អាវុធធុនតូចៗ ដូចជា​គ្រាប់កាំភ្លើង​ ក្បាលគ្រាប់​បាញ់ក្នុងសមុទ្រ​ និងដ្រូន​ជាដើម ដែល​បានលក់ទៅ​ឲ្យ​អេហ្ស៊ីប អេត្យូពី...

នៅប្រទេសរុស្ស៊ី ផលិតផលប្រណិតៗរបស់លោកខាងលិច បែបយ៉ាងរថយន្ដម៉ាកល្បីៗ គ្រឿងអលង្ការមាសពេជ្រ និងរ៉ូបម៉ាកធំៗធ្វើដោយដៃកំពុងបន្តមានលក់នៅក្នុងហាងជាច្រើនក្នុងទីក្រុងម៉ូស្គូ។ រូបភាពនេះពិតជាខុសស្រឡះពីការប្រកាសរបស់បណ្តាក្រុមហ៊ុនបស្ចិមលោកក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ដែលថា ពួកគេដកខ្លួនចេញពីរុស្ស៊ីដើម្បីសម្តែងការប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ីដែលវាយប្រហារលើអ៊ុយក្រែន។

ជ័យជំនះរបស់​ក្រុមឧទ្ទាម វាយយកបានជាបន្តបន្ទាប់ ទីតាំង​យោធា​នៅតាមរដ្ឋ​ជាប់ព្រំដែន​ជា​ដំណឹង​ដ៏អាក្រក់ចំពោះ​មេដឹកនាំយោធា​ភូមា។ នៅតែ​១០ថ្ងៃ មុន​ដាច់ឆ្នាំ ២០២៤ របបសឹក​ភូមា​បាន​របូត​បាត់​ទាំងស្រុង​រដ្ឋ​រ៉ាឃីន ចំណែក បន្ទាយទាហាន​ជាច្រើនកន្លែង​នៅតាម​តំបន់​ជាប់ព្រំដែន​បានធ្លាក់​ក្នុងដៃ​គ្រប់គ្រង​របស់​ក្រុមប្រឆាំង​ប្រដាប់អាវុធ និង​ក្រុមឧទ្ទាម​ជនជាតិភាគតិច។ បន្ទាប់ពីធ្វើរដ្ឋប្រហារ ប្លន់អំណាច​ពីរដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​របស់​លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី និង​ធ្វើ​ឲ្យភូមា​ធ្លាក់ក្នុង​សង្រ្គាមស៊ីវិល គ្រោះអត់ឃ្លាន និង​វិបត្តិជនភៀសខ្លួន តើ​របបសឹក​ភូមា​ដឹកនាំ​ដោយ​លោក​មីន អ៊ុងឡាំង​នឹង​អាច​តស៊ូ ក្រាញអំណាច នៅចំពោះ​មុខ​ក្រុមប្រឆាំង​ប្រដាប់អាវុធ ដែលកាន់តែមានកម្លាំងកាន់តែខ្លាំងដែរឬទេ? ២០២៥ អាចជា​ឆ្នាំ​ដែល​របបសឹក​ភូមា​ជួបគ្រោះថ្នាក់ ដួលរលំបាត់បង់អំណាច? យើងស្តាប់​បទអត្ថាធិប្បាយ​របស់ឈាង បុប្ផា ជិត​៤ឆ្នាំមកហើយ ដែល​ភូមា​ធ្លាក់​ទៅក្នុង​សង្រ្គាមស៊ីវិល​ សំបូរ​ទៅដោយ​សមរភូមិប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមគ្នា​រវាងកងទ័ព និងក្រុមប្រឆាំង​ប្រដាប់អាវុធ។ ភូមា​ធ្លាក់​ខ្លួន​ក្នុង​សភាពបែបនេះ ​ចាប់តាំងពី​ក្រុមយោធា​ធ្វើរដ្ឋប្រហារ​ទម្លាក់រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីវិល​របស់​លោកស្រី​អ៊ុងសាន ស៊ូជី​នៅ ខែ​កុម្ភៈឆ្នាំ​២០២១។ រដ្ឋប្រហារយោធា និងការបង្ក្រាបដ៏​ហិង្សា​ទៅលើ​អ្នកប្រឆាំងនៅទូទាំងប្រទេស​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​កើតមាន​កងកម្លាំងប្រឆាំង​ប្រដាប់អាវុធ ដែលបានទាក់ទាញ​បន្តិចម្តងៗ ការគាំទ្រ​ពីក្រុមឧទ្ទាម​ជនជាតិភាគតិចភូមា អតីត​គូជម្លោះប្រដាប់អាវុធរបស់​កងទ័ពភូមារាប់ទសវត្ស​រ៍មកហើយ។ ក្រុមបះបោរប្រឆាំង​នឹង​របបសឹកផ្តាច់ការភូមា​បានកើនចំនួនកាន់តែ​ច្រើន និងរួមកម្លាំងគ្នា​កាន់តែ​ខ្លាំងជាមួយ​ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច នៅ២ឆ្នាំ​ចុងក្រោយនេះ។ នៅតាមបណ្តារដ្ឋនៅតាម​ព្រំដែន មិនថា ខាងជើងជាប់ជាមួយ​ចិន ខាងលិចជាមួយឥណ្ឌា និង​បង់ក្លាដែស ខាងកើត ជាប់​ឡាវ និង​ថៃ ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច​ដែលធ្លាប់​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​បទឈប់បាញ់ជាមួយ​កងទ័ពកន្លងមក បានចាប់កាន់អាវុធ ជួយ​ក្រុមយុវជនប្រឆាំង ឬ​កងកម្លាំងរបស់​រដ្ឋាភិបាល​ស្រមោល ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំង​នឹង​ពួកយោធាភូមា។​ ​ចលនាបះបោរប្រដាប់អាវុធ និង​ការវាយសង្រ្គុប​ពីឧទ្ទាមជនជាតិភាគ ពីគ្រប់ទិស នៅ ជិត​៤ឆ្នាំមកនេះ បានធ្វើ​ឲ្យ​កងទ័ពភូមា​របស់​របបសឹកផ្តាច់ការ ក្រោមការដឹកនាំ​របស់លោក​មីន អ៊ុងឡាំង​​ ធ្លាក់ចុះកម្លាំង និង​បាត់បង់​ទឹកដី​គួរ​ឲ្យកត់សំគាល់។ យោងតាម​ទិន្នន័យស្រាវជ្រាវ និងការអង្កេត​របស់​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​អង់គ្លេស​BBC ដោយ​ផ្អែកលើ​ក្រុមភូមិជាង ១៤០០០ នៅក្នុង​សង្រ្គាមស៊ីវិល​ជិត​៤ឆ្នាំ កងទ័ពភូមា​កាន់កាប់​​ទឹកដីបាន​​តែ​២១%​ប៉ុណ្ណោះ​។ ចំណែក ៤២%​នៃ​ទឹកដី​ភូមា​ធ្លាក់​ក្រោមការគ្រប់គ្រង​របស់ក្រុមឧទ្ទាម​ជនជាតិភាគតិ និង​បណ្តាញចលនាប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ស្រមោល។ ដែនដី​នៅសល់ពីនេះ ជា​សមរភូមិ​ដែល​​កងទ័ព និង​ក្រុមប្រដាប់អាវុធកំពុង​ប្រយុទ្ធដណ្តើមគ្នា​កាន់កាប់។ រដ្ឋាភិបាល​ស្រមោល​ដែលប្រមូលផ្តុំ​ដោយ​អ្នកនយោបាយ​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង បាន​អះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះ របបសឹកភូមា​គ្រប់គ្រងទឹកដីភូមាបានតែ​១ភាគ៣ប៉ុណ្ណោះ។ ​បើតាមគម្រោង​កំណត់​ទិន្នន័យ និង​ទីតាំង​ជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដែលមាន​ទីតាំង​នៅអាមេរិក ឈ្មោះ Acled (Armed Conflict Location and Event Data Project) គិតចាប់តាំង​ពីភូមាទទួលឯករាជ្យ​ពីអង់គ្លេស ហើយ​កងទ័ព​ចូលកាន់អំណាច​នៅភូមា នេះជាលើកទី១ ទឹកដី​គ្រប់គ្រង​ដោយ​កងទ័ពភូមា​រួមតូច​ខ្លាំង​យ៉ាងដូច្នេះ។ បន្ទាប់ពី​បាត់ទឹកដី​ទៅក្នុងដៃ​របស់​ក្រុមប្រឆាំង មេរបបសឹក​ភូមា លោក​មីន អ៊ុងឡាំង​ទទួលស្គាល់ នៅ​ដើម​ឆ្នាំនេះ ថា កងទ័ពរបស់​លោក​កំពុង​រងសម្ពាធ​ខ្លាំង​។ បើតាម​អ្នកវិភាគ មាន​ហេតុផលមួយចំនួន​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​កងទ័ពភូមា​ចុះខ្សោយ​កម្លាំង មិនអាច​ប្រយុទ្ធយកឈ្នះ​លើ​ក្រុមប្រឆាំង។ ទី១ ក្រុមប្រឆាំង និង​ជាពិសេស​ក្រុមឧទ្ទាម​មានរចនាសម្ព័ន្ធ និង​​យុទ្ធសាស្រ្ត​ប្រយុទ្ធ​កាន់តែ​ពូកែ។ ពួកគេ​ចេះប្រើអាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌដែលរឹបអូសយកបានពីក្នុង​ឃ្លាំង​នៅទីតាំងយោធា​ដែល​ពួកគេ​ប្រយុទ្ធដណ្តើម​បាន​ពី​កងទ័ព។ ជាក់ស្តែង ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច​អារ៉ាខាន នៅរដ្ឋ​រ៉ាឃីន ភាគខាងលិច​ភូមា​បាន​រួមដៃគ្នាជាមួយ​ក្រុមឧទ្ទាមនៅរដ្ឋពីរផ្សេងទៀត ដូចជារដ្ឋកាឈីន និង​រដ្ឋ​ស្ហាន​​ ដើម្បី​វាយដណ្តើម​ទីតាំង​យោធា​របស់​របបសឹក។ នៅ សប្តាហ៍មុននេះ ក្រុមឧទ្ទាមអារ៉ាខាន​បានអះអាងថា បន្ទាប់ពីវាយយកបានទឹកដីសឹងទាំងស្រុង​នៅរដ្ឋរ៉ាឃីន គេ​ទើបដណ្តើម​បានទីតាំង​យោធាថ្នាក់តំបន់​ទី​២ ក្នុង​ចំណោម​ភូមិភាគយោធា​សរុបចំនួន​១៣​របស់​របបសឹកភូមា។ ហេតុផលទី២ដែលធ្វើ​ឲ្យកងទ័ពភូមាចុះខ្សោយ គឺការបែកបាក់​ផ្ទៃក្នុង នៅក្នុងជួរកងទ័ពភូមា។ ដោយសារ​ការបោសសម្អាតនិងការដាក់ទោសក្នុងជួរកងទ័ព ពីសំណាក់​មេដឹកនាំយោធា នៅក្រោយ​បរាជ័យក្នុង​សមរភូមិម្តងៗ និង​ដោយសារ​តែ​មិនយល់ស្រប​ជាមួយមេដឹកនាំ​យោធា ដែលពួកគេចោទថា សាហាវឃោឃៅ បញ្ជា​ឲ្យសម្លាប់ប្រជាជន​ភូមា​ ជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង...

ក្រុមហ៊ុនយក្ស​ផ្នែក​​អ៊ីនធ័រនែត-បណ្តាញ​សង្គមទាំងឡាយ​​ នឹង​ត្រូវចែក​រំលែក​​ព័ត៌មាន​​ទាក់ទង​នឹងអត្តសញ្ញាណ​​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ទាំង​អស់​ទៅ​ឱ្យអាជ្ញាធរ​វៀតណាម។ នេះ​បើ​តាមក្រឹត្យ​ច្បាប់​ថ្មី​ ស្តីពី​ការ​​​ពង្រឹង​សុវត្ថិភាព​អ៊ីនធ័រនែតដែល​នឹង​​ចូល​ជា​ធរមាន​ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ពុធទី​២៥​ធ្នូ​២០២៤​ទៅ។ ​ក្រុមអ្នក​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​ បាន​រិះគន់​​វិធានការ​ថ្មីនេះ​​​​ថាប៉ះពាល់​ខ្លាំង​ដល់​សេរីភាព​នៃ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ។ ក្រិត្យ​លេខ​១៤៧​ ជា​ការ​​រឹត​បន្តឹង​បន្ថែម​ពី​លើ​​ច្បាប់​ស្តីពី​សុវត្ថិភាពអ៊ីនធ័រនែត​អនុម័ត​កាលពី​ឆ្នាំ​២០១៨។ ច្បាប់សុវត្ថិភាពអ៊ីនធ័រនែត​នេះ​​ ធ្លាប់​រង​ការ​រិះគន់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ពី​សំណាក់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប​និង​សកម្មជន​ការពារសេរីភាព​អនឡាញ​ថា វៀតណាម​កំពុង​យក​គំរូ​តាម​ចិន​ជិត​ខាង។ ​ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ពុធ​ទី​២៥​ធ្នូ​២០២៤​ ថ្ងៃ​ដែល​ក្រិត្យ​​​​ចូល​ជា​ធរមាន ច្បាប់​វៀតណាម​ថ្មី​តម្រូវ​ឱ្យគ្រប់បណ្តាញ​​ឌីជីថល​ ទាំង​របស់​អង្គការ​ ក្រុមហ៊ុន​ និង បរទេសជា​លក្ខណៈ​​ឯកជន​ទាំងអស់ ត្រូវ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ ផ្ទៀង​ផ្ទាត់លេខ​​អត្តសញ្ញាណ​ប័ត្រ​ ឬ​លេខ​ទូរស័ព្ទ​របស់​អ្នក​ប្រើប្រាស់ បន្ថែម​ពី​លើ​ឈ្មោះ​និង​ថ្ងៃ​ខែ​ឆ្នាំកំណើត។ ម្ចាស់​បណ្តាញ​ត្រូវ​រក្សា​ស្តុក​ទុក​ទិន្នន័យ​ព័ត៌មាន​ទាក់ទង​នឹង​​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ទាំងអស់​ ដើម្បីអាច​ផ្ទេរ​ព័ត៌មាន​ ទៅ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​ ដែល​អាច​ទាមទារ​ឱ្យ​ដក​ឬ​បិទ​គណនី​ ក្នុង​ពេល​២៤​ម៉ោង ប្រសិនបើ​​អ្នក​ប្រើប្រាស់​បង្ហោះ​ផ្សាយ​សារ​ខុស​ច្បាប់។ យោង​តាម​ក្រិត្យ​ថ្មី ទាល់​តែគណនី​​មាន​ការ​បញ្ជាក់​ត្រឹម​ត្រូវ​ពី​អាជ្ញាធរ​ទេ ទើប​អាច​បង្ហោះ​វីដេអូ​ដោយផ្សាយ​បន្ត​ផ្ទាល់​ (ឡាយ)បាន​។ ដូច្នេះ​អ្នក​ប្រើប្រាស់​បណ្តាញ​សង្គម​ជា​អាជីព​ សម្រាប់​រក​ប្រាក់​ចំណូល​ប្រចាំ​ថ្ងៃ​អាច​នឹង​ត្រូវ​រង​ផល​ប៉ះពាល់​និង​រំខាន​ តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់។ បើ​តាមការ​ប៉ាន់​ស្មាន​របស់​​ក្រសួងព័ត៌មាន​ វៀតណាម​មាន​អ្នក​ប្រើប្រាស់​ហ្វេសប៊ុក​ប្រមាណ​៦៥​លាន​នាក់ យូធូប​វីដេអូ​៦០លាន​នាក់ និង​ទិកតុក២០លាននាក់។ ក្រុមហ៊ុន​យក្ស​ផ្នែក​អ៊ីនធ័រនែត ដូច​ជា​ Meta Google ឬ​TikTok មិន​ទាន់​បញ្ចេញ​ប្រតិកម្ម​ទាក់​ទង​នឹង​ក្រិត្យ​ច្បាប់​ថ្មី​របស់​វៀតណាម​នេះ​ទេ។ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​អង្គការ​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​ Human Rights Watch (HRW) ក្រិត្យ​ថ្មី និង​ច្បាប់​ស្តីពី​សន្តិសុខ​អ៊ីនធ័រនែត​ទាំង​អម្បាល​ម៉ាន​នៅ​វៀតណាម មិនការពារ​សាធារណជន​អ្នកប្រើប្រាស់​ក្នុងផ្នែក​សុវត្ថិភាព​ដោយ​ពិត​ប្រាកដ​ទេ និងមិន​​គោរព​ច្បាប់​ជា​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​នៃ​សិទ្ធិមនុស្ស​ឡើយ។ នេះ​បើ​តាម​ប្រសាសន៍​របស់​លោកស្រី​នាយករង​អង្គការ​​​HRWប្រចាំ​តំបន់​អាស៊ី ដោយព្យាករ​​ថា ប៉ូលិស​វៀតណាមនឹង​​ចាប់ពាក្យ​រិះគន់​លើ​របប​កុម្មុនិស្ត​ដូច​តាមដាន​បញ្ហា​សន្តិសុខ​ជាតិ​ ពោល​គឺ​ក្រិត្យថ្មី​ជា​ទម្រ​សម្រាប់​បង្ក្រាប​ជន​បះបោរ​។​ HRW បាន​អំពាវនាវ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​ប្តូរ​ផ្លាស់​សេចក្តី​សម្រេចចិត្ត​ដក​ក្រិត្យ​១៤៧​ដ៏​តឹង​តែងនេះ​ចេញ​វិញ​ ព្រោះ​វា​ជា​ការ​​គំរាមកំហែង​ដល់​សេរីភាព​នៃការ​បញ្ចេញ​មតិនិង​សិទ្ធ​ប្រើប្រាស់​បណ្តាញ​ព័ត៌មាន​វិទ្យា​​។ សកម្មជន​ប្រឆាំង​ត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​ហានិភ័យ​ចាប់​ខ្លួន​ នៅ​ពេល​បង្ហោះ​ផ្សាយ​សារ​អនាមិក​លើ​បណ្តាញ​សង្គម ឬ​មិន​ដូច្នេះ​ទេ អ្នក​ប្រើប្រាស់​បណ្តាញ​សង្គម​នឹង​ដាក់​បម្រាមលើ​​ខ្លួន​ឯង​ លែង​ហ៊ាន​បញ្ចេញ​យោបល់​ផ្ទុយ​ដើម្បីការពារ​ខ្លួន​។ នេះ​បើតាម​ទស្សនៈ​របស់​សកម្មជន​ប្រឆាំង​ង្វៀន​ហួងវី។ រី​ឯ​ក្រសួងព័ត៌មាន​និង​ទូរគមនាគមន៍​វៀតណាម បាន​អះអាង​និង​ការពារ​ក្រិត្យ​ច្បាប់​ថ្មី​នេះ​នៅ​ចំពោះ​មុខ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​រដ្ឋ​ថា ក្រិត្យ​ថ្មី ​ ជា​ការ​ធានា​គ្រប់គ្រង​ឥរិយាបថ​អ្នក​ប្រើប្រាស់​អ៊ីនធ័រនែត ដើម្បីរក្សា​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សង្គម សន្តិសុខ​ជាតិ និង​បូរណភាព​ជាតិ​ក្នុង​លំហ​ឌីជីថល។ នៅ​វៀតណាម​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​ទាំង​អស់ ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​រដ្ឋ និង​គ្មាន​អ្នក​​សរសេរ​ប្លុក​​​ឯករាជ្យ​​ទេ។ ខាង​ផ្នែក​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន ​វៀតណាម​​ជាប់ ​លេខ​១៧៤​​លើ​១៨០​ប្រទេស​នៅលើ​ពិភពលោក។ នេះបើ​តាម​​​ចំណាត់​ថ្នាក់របស់​អង្គការ​អ្នក​យកការណ៍​គ្មានព្រំដែន​ដែល​បញ្ជាក់​​ទៀត​ថា វៀតណាម​ប្រើ​វិធី​ចាប់​ឃុំ​ឃាំង​អ្នក​កាសែត​ច្រើន​ជាង​គេ​បំផុតមួយ។ កាលពី​ខែ​តុលា​២០២៤ ដួង វានថៃ អ្នក​សរសេរប្លុក​មាន​មនុស្ស​​តាមដាន​ជិត​១សែន​ពីរម៉ឺននាក់ក្នុង​យូធូប បានឡាយ​​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល និង​ត្រូវ​បាន​តុលាការ​កាត់​ទោស​ឱ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​១២​ឆ្នាំ​ពី​បទ​ផ្សេង​ព័ត៌មាន​ប្រឆាំង​រដ្ឋ​។​ ជា​ចុងក្រោយ ក្រិត្យ​ច្បាប់​ថ្មី ក៏សំដៅ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំ​ងនឹង​ការ​ញៀន​ល្បែង​វីដេអូ​អនឡាញដែរ​ព្រោះ​បើ​តាម​ការិយាល័យ​ប្រឹក្សា​Newzoo មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​វៀតណាម​ប្រមាណ​​ពាក់​កណ្តាល​​(៥០លាន​នាក់) លេង​ល្បែង​វីដេអូ​​អន​ឡាញ​ជា​ប្រចាំ​។ ​ក្រិត្យ​ថ្មីបាន​ចែង​ឱ្យ​ម្ចាស់​អាខោន​ហ្កេម​វីដេអូ ត្រូវ​កំហិត​ពេល​លេង​ ត្រឹម​មួយ​ម៉ោងម្តង និង​យ៉ាង​ច្រើន​បំផុត​១៨០​នាទី​ក្នុង​មួយថ្ងៃ៕

ចាប់តាំងពីក្រុម​ឧទ្ទាម​ប្រដាប់អាវុធ​ផ្តួលរំលំរបបបាស្ហាអាល់អាសាដ និងចូលកាន់អំណាច​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​អន្តរកាលនៅ​ស៊ីរី ថ្នាក់ដឹកនាំ​ប្រទេស​លោកខាងលិច​ ដែលនៅក្នុងនោះមាន​សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​បោះដៃ ជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំថ្មី​របស់ស៊ីរី។ នៅថ្ងៃអាទិត្យ​ទី​១៥​ធ្នូ បេសកជនពិសេស​របស់អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ធ្វើដំណើរទៅដល់រដ្ឋធានីដាម៉ាស ក្នុង​ខណៈពេល​ដែល​បារាំង និង​តួកគី នៅដើមសប្តាហ៍នេះ​​បាន​ត្រលប់​ទៅ​បង្ហូតទង់ជាតិនៅស្ថានទូតរៀងៗខ្លួនបន្ទាប់ពីអវត្តមានជាង​១០ឆ្នាំ នៅ​ស៊ីរី។ ក្រោយពី​របបបាស្ហា អាល់អាសាដ​ដួលរលំ សម្ព័ន្ធមិត្ត​រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់ដកខ្លួន​ថយ ចំណែក អាមេរិក និងអង់គ្លេស​ប្រកាសភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ថ្នាក់ដឹកនាំស៊ីរីថ្មី ដែលគ្មានអ្នកណាក្រៅពី​ក្រុមប្រដាប់អាវុធអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម Hayat Tahrir Al-Sham ដែល​អាមេរិក​នៅ​តែចាត់ទុកជា​ក្រុមភេរវនិយម និងស្ថិតក្រោម​ការដាក់ទណ្ឌកម្ម​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ។ បេសកកម្ម​ទូត​របស់​ប្រទេស​លោកខាងលិច ដូចជា​បារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងអង់គ្លេស​​បាន​ធ្វើដំណើរ​បន្តបន្ទាប់គ្នា​ទៅ​រដ្ឋធានីដាម៉ាស ដើម្បី​ជួបពិភាក្សា​ជាមួយ​ក្រុមឧទ្ទាម​ប្រដាប់អាវុធ ដែលជា​អ្នកកាន់អំណាច​ថ្មី នៅ​ស៊ីរី។ នៅថ្ងៃអង្គារ សហភាពអឺរ៉ុប​ប្រកាស​បញ្ជូន​អ្នកតំណាងរបស់ខ្លួន​ទៅ​រដ្ឋធានីដាម៉ាស ចំណែក​​ក្រសួងការបរទេស​អាមេរិក​អះអាងថា បាន​ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​ថ្មី​របស់​ស៊ីរី។ នៅមុន​បារាំង​ត្រលប់ទៅដាក់​ទង់ជាតិ​កាលពីថ្ងៃអង្គារ តួកគី ប្រទេស​សមាជិករបស់អូតង់​បាន​ត្រលប់​ទៅបង្ហូតទង់ជាតិនៅស្ថានទូតរបស់ខ្លួន​នៅ​រដ្ឋធានី​ដាម៉ាស បន្ទាប់ពីដកខ្លួន​ចេញពី​ស៊ីរី ១៣ឆ្នាំ ចាប់តាំង​ផ្ទុះសង្រ្គាមស៊ីវិល​នៅ​ស៊ីរី។ ប្រទេស​លោកខាងលិច​បញ្ជូន​បេសកកម្មទូត ទៅកាន់រដ្ឋធានីដាម៉ាស ខណៈពេល​ដែលអ៊ីរ៉ង់ និង​រុស្ស៊ី ដែលជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​របបដឹកនាំ​បាស្ហាអាល់ អាសាដ​ ចាប់ផ្តើមដកខ្លួនថយបណ្តើរៗ​ចេញពី​ស៊ីរី។ នៅថ្ងៃ​ចន្ទ រុស្ស៊ី​ប្រកាស​ដកមន្រ្តីទូត​មួយចំនួន​ចេញពីដាម៉ាស និង​ដកកងទ័ពរបស់ខ្លួន​ចេញពី​មូលដ្ឋានទ័ពអាកាស និង​ជើងទឹក​ ប្រចាំការ​នៅ​ស៊ីរី។ អ៊ីរ៉ង់​ឯណោះវិញ បាន​ប្រកាស​រង់ចាំ​ពេលវេលា​សមរម្យ ដើម្បីត្រលប់ទៅ​បើកទ្វារស្ថានទូតរបស់ខ្លួន​ឡើងវិញ។ ស្ថានទូត​អ៊ីរ៉ង់​ដែល​រងការបំផ្លាញខ្ទេចខ្ទីរដោយសារ​ស្នាដៃ​របស់​ក្រុមឧទ្ទាមប្រដាប់អាវុធ​ដែល​ចោទអ៊ីរ៉ង់​ថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ផ្តល់​ជំនួយយោធា ជួយការពាររបបបាស្ហា អាល់អាសាដរហូតមក។ អាជ្ញាធរ​ស៊ីរី​ថ្មីដឹកនាំដោយ​ក្រុម​ប្រដាប់អាវុធអ៊ីស្លាម Hayat Tahir al-Sham (HTS) ធ្លាប់និយាយ​បើកដៃ​ស្វា​គម​គ្រប់ប្រទេស​ដើម្បី​ជួយកសាងស្តារ​ស៊ីរី​ដែលខូចខាត​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដោយសារ​សង្រ្គាម​ស៊ីវិល​ជាង​១៣ឆ្នាំ។ រដ្ឋអំណាចថ្មី​របស់​ស៊ីរី អះអាងថា ត្រូវជាមួយគ្រប់គ្នា ប៉ុន្តែ ទំនង​មិនអាច​ចុះសម្រុងល្អូកល្អើន​ជាមួយ​អ៊ីរ៉ង់ និងរុស្ស៊ី ព្រោះប្រទេស​ទាំងពីរ ជាអ្នកគាំទ្រ ជួយឧបត្ថម្ភ​របប​បាស្ហា អាល់អាសាដ​ឲ្យមានកម្លាំង​យោធា​វាយប្រហារទៅលើ​ក្រុមឧទ្ទាមក​ន្លងមក។ ម្យ៉ាង បើបោះដៃ​ជាមួយ​រុស្ស៊ី នោះ​ក្រុមឧទ្ទាម​​ខ្លាច​ថា រុស្ស៊ី​នឹងអាចនាំយកគ្រួសារ​លោកកអាសាដមក​ដឹកនាំ​ស៊ីរីសាជាថ្មី។ ផ្ទុយពីអ៊ីរ៉ង់ និង​ស៊ីរី ប្រទេស​លោកខាងលិច ដែល​រិះគន់​ការដឹកនាំផ្តាច់ការ​របស់​ប្រធានាធិបតី​បាស្ហា អាល់អាសាដ មិន​ស្ថិតក្នុង​បញ្ជីខ្មៅ​របស់​ក្រុមឧទ្ទាមប្រដាប់អាវុធដែលជាអ្នកកាន់អំណាច​ថ្មី នៅស៊ីរីនោះទេ។ ដោយសារ​ការដកខ្លួនរបស់​អ៊ីរ៉ង់ និងរុស្ស៊ី ប្រទេស​លោកខាងលិច បាន​ឆ្លៀត​រំកិល​កូនអុករបស់ខ្លួន​ទៅក្នុង​ទឹកដី​ស៊ីរី។ នៅពេលតួកគីបាន​ប្រយោជន៍​ច្រើនជាពិសេស​ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ និងយោធា​នៅក្នុងទឹកដី​ស៊ីរី ​ប្រទេស​លោកខាងលិច ដូចជា​បារាំង អង់គ្លេស ឬ​អាល្លឺម៉ង់ សង្ឃឹម​កសាងទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​មេដឹកនាំថ្មីរបស់ស៊ីរី ដើម្បី​បញ្ឈឺចិត្ត​រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់​ដែលបាត់បង់​ឥទ្ធិពល​សឹងទាំងស្រុង​នៅ​ស៊ីរី ដោយសារ​តែការដួលរលំអំណាច​របស់​លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ។ លោកខាងលិច​អាច​ប្រើប្រាស់​ស្ថានការណ៍ នយោបាយក្រឡាប់ចាក់​នេះ ទៅដាក់សម្ពាធ​លើអ៊ីរ៉ង់ក្នុងការចរចានុយក្លេអ៊ែរយោធា​របស់អ៊ីរ៉ង់។ ចង់បាន​ឥទ្ធិពលនយោបាយ​នៅស៊ីរី លោកខាងលិច​បាន​បោះដៃ​ទៅរកថ្នាក់ដឹកនាំ​ស៊ីរីថ្មី ដែល​តាម​ពិត​កំពុង​ស្ថិតក្រោម​ការដាក់ទណ្ឌកម្ម​របស់ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ។ ទាំង​ចលនា​ប្រដាប់អាវុធ Hayat Tahrir Al-Sham និង​មេដឹកនាំ ឈ្មោះ Ahmed Hussein al Charaa ​ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ដើមក្នុង​ជួរ​កងទ័ពថា​ Abou Mohammed​​ al Joulani សុទ្ធតែ​ស្ថិតក្នុង​បញ្ជីដាក់ទណ្ឌកម្ម​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិតាំង​ពី​ឆ្នាំ ២០១៤។ មូលហេតុ​ គឺ​ក្រុមនេះ​ដែលធ្លាប់មាន​ឈ្មោះថា រណសិរ្ស នូស្រាធ្លាប់ជា​សាខាមួយរបស់​ក្រុមអាល់កៃដា​ ដែលជាប់ក្នុង​បញ្ជីដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ទន្ទឹមគ្នា​នឹង​ក្រុមជីហាតអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម។ ទោះប្រកាស​កាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនង​ពី​អាល់កៃដា និង​ប្តូរឈ្មោះ​ចេញពីរណសិរ្ស​នូស្រា ប៉ុន្តែ...

រដ្ឋាភិបាលស៊ីរីរបស់​លោក ​បាស្ហា អាល់អាសាដ​ ដួលរលំកាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងទៅ​។ បណ្តា​អ្នក​ទោស​ ដែល​ជាប់ឃុំ​ក្រោម​របបចាស់​ និង​ក្រុម​ភេរវជន ដែល​ជាប់ឃុំក្នុងមន្ទីរពន្ធនាគារ​ ត្រូវ​ដោះលែងឲ្យ​មាន​សេរីភាព​ ជាបន្តបន្ទាប់​។ ការណ៍​នេះ បង្កជា​ក្តីព្រួយបារម្ភ​ថ្មី ចំពោះ​ការរីករាលដាល​​ចលនា​អ៊ីស្លាម​ជីហាត។​ ​រដ្ឋាភិបាល​ស៊ីរី​​ដួល​រលំបង្កក្តីព្រួយបារម្ភ​​ចំពោះ​ការរីករាលដាល​​ចលនា​អ៊ីស្លាម​ជីហាត ក៏ព្រោះតែ​ការ​រំដោះ​ព្រលែង​អ្នក​ទោស​មន្ទីរឃុំឃាំង​ជាច្រើននៅស៊ីរី គឺអាច​​មាន​ចេញ​ដោយ​ទាំង​ពួក​​ភេរវជនអ៊ីស្លាម​ជីហាត​។ ក្តីព្រួយ​បារម្ភពីពួក​ជីហាតងើប​កម្រើក​ឡើងវិញ មាន​ច្រើន​ពី​គ្រប់​មជ្ឈដ្ឋាន រាប់​ទាំង​ ​អ៊ីស្រាអែលដែលជាប់របងស៊ីរី សហរដ្ឋ​អាមេរិក​​ដែល​នៅសែនឆ្ងាយ ហើយសូម្បី​​ បណ្តាញប្រទេស​អឺរ៉ុប​និង​អាហ្វ្រិក ក៏ព្រួយ​ដែរ។ ជីហាត​ទុយនេស៊ី ក្នុង​ទ្វីប​អាហ្វ្រិក​ ប្រទេស​ទុយនេស៊ី ​មា​នពលរដ្ឋ​ខ្លួន មិនតិច​ជាង ២ ០០០ ​នាក់​នោះឡើយ ដែលចូលដៃ​ជាមួយ​ក្រុម​ជីហាត​អ៊ីស្លាម​ជ្រុល​និយម នៅតំបន់​ដើមបូព៌ា​។ តួលេខ​ជនជីហាត​ទុយនេស៊ី ជាង ២ ០០០ នាក់នេះ​ បើយោងតាម​ទិន្ន​ន័យ​ក្រសួងមហាផ្ទៃស៊ីរី កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ម្ល៉ោះហើយ សព្វថ្ងៃ វា​អាច​នឹងមាន​ចំនួន​កើនឡើងច្រើន​ជាងចំនួន​​នោះ ​ក៏​អាច​ថា​បាន។ ពួក​ជីហាត​ទុយនេស៊ី​ទាំងនោះ ​​ចូលរួមពលី​ប្រយុទ្ធ​​ក្នុង​ជម្លោះ​​ច្រើនសមរភូមិ​​ ទាំង​នៅលើទឹកដី​ស៊ីរី​ នៅ​អ៊ីរ៉ាក់ និងនៅលីប៊ី​ ទៀត​ផង ​។ បារាំងតាមដាន​​ពួក​ជីហាត​ស៊ីរីដើមកំណើត​បារាំង​ រីឯ អាជ្ញាធរ​ប្រទេស​បារាំង ក៏​បានទាញ​សញ្ញា​អាសន្ននិងក្តី​ព្រួយ​បារម្ភ​​ខ្លះៗហើយ។ បារាំង​ខ្លាចក្រែង​ថា​ ពួក​អ៊ីស្លាម​ជីហាត​ដែល​ចេញពី​ស៊ីរី​ មក​បង្ក​ភេរវកម្ម ឬ​បង្កការ​គំរាមកំហែង​សន្តិសុខ​សុវត្ថិភាព​​នៅលើទឹកដី​អឺរ៉ុប។​ បារាំង​ព្រួយបែបនេះ ក៏​ព្រោះថា មាន​ជន​ជីហាត មិនតិច​ជាង ១០០ នាក់​ឡើយ ដែល​មាន​សញ្ញាតិ​បារាំង ហើយ​ដែល​ចូលរួម​ស្មគ្រចិត្ត​ ទៅ​ច្បាំង​នៅ​ប្រទេស​ស៊ីរី​ ។ ពួក​គេទាំង​​រស់​នៅ​ក្រុង​អ៊ីដលីប និង​មានវត្តមាន​ច្រើន​នៅ​ប៉ែក​នីរតី​ប្រទេស​ស៊ីរី​ ​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំមកហើយ។​ ហើយខ្លះទៀត​ ក៏បាន​ជាប់ឃុំ​ក្នុងពន្ធនាគារ​​ក្រោម​ការ​ត្រួត​ត្រា​របស់​ក្រុម​ប្រដាប់​អាវុធ​គួដ​ស៊ីរី។​ នេះបើតាមលោក Olivier Christen រដ្ឋអាជ្ញា​បារាំង​ប្រឆាំង​ភេរវកម្ម​ ថ្លែង​ប្រាប់​កាសែត Figaro នៅ​ថ្ងៃអង្គារ ដោយ​បញ្ជាក់​ទៀតថា ​ក្នុងរយៈ​ពេល​ខ្លី នៅ​លើទឹកដីបារាំង ក្តីបារម្ភពី​គ្រោះថ្នាក់​ហានិភ័យ អាច​នឹងមិនទាន់​ប្រឈមខ្លាំងពេក​ទេ​ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីៗ​អាច​ប្រែប្រួល​រហ័ស​ណាស់។​ ដូច្នោះហើយ បារាំង​ត្រូវតែ​​បន្ត​តាម​ដាន​ស្ថានការណ៍​វិវឌ្ឍ​នៅ​ស៊ីរី​ យ៉ាងកៀកប្រកិត​។​ អាមេរិក ​និង អ៊ីស្រាអែល បាញ់​ប្រហារ សហរដ្ឋ​អា​មេរិក ក៏​តាមដាន​ស្ថានការណ៍​ស៊ីរី​ យ៉ាងកៀកកិតដែរ​។ បន្ថែមលើសពីនោះ កាលពីថ្ងៃ​អាទិត្យ​និង​ថ្ងៃ​ចន្ទ កងទ័ព​ជើងអាកាស​របស់​អា​មេរិក​ បាន​ទម្លាក់​គ្រាប់​បែក និង​បាញ់​គ្រាប់​ផ្លោង​ មិនតិចជាង ៧៥ លើក នោះឡើយ ដើម្បី​កម្ទេច​ពួក​ភេរវជន​ជីហាត។ សម្ព័ន្ធមិត្ត​អាមេរិក អ៊ីស្រាអែល ក៏​ធ្វើ​ប្រតិបត្តិការ​បាញ់​កម្ទេច​មូលដ្ឋាន​យោធា និង​ឃ្លាំង​ស្ទុក​អាវុធ​របស់​យោធា​របបស៊ីរី​ចាស់ ក្រោម​ហេតុផល​ការពារ​សន្តិសុខសុវត្ថិភាព ខ្លាចក្រែង​គ្រឿង​សព្វាវុធ​នៅឃ្លាំង ធ្លាក់​ទៅលើ​ដៃ​ក្រុម​អ​មិត្ត។​ ទន្ទឹម​នឹងគ្នានេះ កងទ័ព​អ៊ីស្រាអែល ដែល​មា​ន​របង​ព្រំដែន​​ជាប់​ស៊ីរី​ បាន​ព្រមាន​បាញ់ប្រហារ​មិនឲ្យ​ពួក​ភេរវជន​ជីហាត​ ឆ្លង​ចូល​ព្រំដែន​របស់​ខ្លួន​បានឡើយ។ អាជ្ញាធរថ្មីប្រឹងសម្អាតខ្លួន​ ក្រៅពីក្តីបារម្ភ​ជុំវិញ ​ពួក​ជីហាត​រួច​ចេញពីគុក និងបារម្ភពី​​ពួក​ជីហាត​នៅក្រៅឃុំ ព្រម​ទាំង​ជីហាត​ដែល​មាន​សញ្ជាតិ​បរទេស គឺ​នៅមានក្រុម​ដឹកនាំ​របបស៊ីរីថ្មី ក៏​ជា​អតីត​ដៃជើង​ភេរជន​ ដែរ​។ នេះក៏​ជា​ក្តីបារម្ភមួយ​ទៀត​ និងដែល​​ត្រូវ​ឲ្យ​គេ​យកចិត្ត​ទុកដាក់​តាមដាន​សកម្មភាព​របស់​​ពួក​គេ​នេះ។​ ជាក់ស្តែង​ ក្រុម​ប្រដាប់អាវុធអ៊ីស្លាម Hayat Tahir al-Sham (HTS) ដែល​ផ្តួល​រំលំរដ្ឋាភិបាលស៊ីរីរបស់លោក បាស្ហា អាល់អាសាដ គឺ​ជា​អតីត​សាខា​ក្រុមភេរវជនអន្តរជាតិ​​អាល់កៃដា​។ ​បស្ចិម​លោក​ជាច្រើនប្រទេស រួម​ទាំង​សហរដ្ឋអាមេរិក​ផង ​​បាន​ដាក់​ក្រុម​ប្រដាប់អាវុធនេះ ឋិត​ក្នុង​បញ្ជីខ្មៅ​ ដោយ​ចាត់ទុកថាជាក្រុម​ភេរ​វនិយម​ ហើយ​ក៏​មិនទាន់​ដក​ឈ្មោះ​ចេញពី​បញ្ជី​ខ្មៅ​នៅឡើយទេ​។ ទោះជាម្តេចក្តី ក្រុម​ប្រដាប់អាវុធអ៊ីស្លាម Hayat Tahir al-Sham ដែល​ឡើង​ក្តាប់អំណាច​ថ្មីថ្មោង​​នៅ​ស៊ីរី បានព្យាយាម​ ​ម្តងហើយ​ម្តងទៀត អះអាងថា ខ្លួន​បា​នផ្តាច់​ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​នឹងពួកអ៊ីស្លាម​​ជីហាត ដាច់ស្រេច​ហើយ។​ ម្យ៉ាងទៀត ពួកប្រដាប់​អាវុធ​កាន់​អំណាច​ថ្មី​នៅស៊ីរី បានខំប្រឹង​លាងសម្អាតខ្លួន​ ចេញពី​កម្អែល​អ៊ីស្លាមប្រកាន់​តឹង​ជ្រុល​និយម ហើយពួកគេ​ទទូច​​រន្ថាន់​ឲ្យ​សហគម​ន៍​អន្តរជាតិ​ ជឿទុកចិត្ត​ក្រុម​ខ្លួន តាមរយៈ​ការប្រកាស​ឲ្យប្រជា​ជន​ស៊ីរី​គ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ​ចម្រុះ​​ជាតិសាសន៍ ចម្រុះ​សាសនា​...

សង្គ្រាម​ស៊ីវីលនៅស៊ីរី ដែល​បានចាប់ផ្តើម​តាំងតែពីឆ្នាំ​២០១១ បានរុញច្រាន​ប្រជាជនស៊ីរីចំនួន​ប្រមាណ​១៣​លាននាក់ ឲ្យ​ភៀសខ្លួល​ចោលផ្ទះសម្បែង និងខ្លះភៀសខ្លួនទៅប្រទេសផ្សេង​។ នៅទីបំផុត​ របបផ្តាច់ការ​ស៊ីរីដឹកនាំដោយ​ បាស្ហា អាល់អាសាដ បានដួលរលំទាំងស្រុងហើយ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី​៨ធ្នូ បន្ទាប់ពី​ក្រុមឧទ្ទាមស៊ីរី វាយ​សម្រុក​យ៉ាងលឿនរហ័ស។ របប​បាស្ហាដួលរលំ បានចោទជាសំណួរ ថាតើជនភៀសខ្លួនស៊ីរីជាច្រើនលាននាក់ទាំងនោះ នឹងត្រឡប់ចូលស្រុកវិញឬយ៉ាងណា ខណៈស្ថានការណ៍​ហាក់​មិនទាន់ប្រាដកប្រជានៅឡើយ​នៅស៊ីរី។ របបផ្តាច់ការត្រកូល​ អាល់អាសាដ ដែលបានកាប់សម្លាប់ធ្វើបាបប្រជាជនឯងអស់ជាង​​៥០​ឆ្នាំមកនេះ បានដួលរលំហើយ ហើយ​ដំណឹងនេះ​បានធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាជន​ស៊ីរី ទាំងក្នុង​នឹងក្រៅស្រុក ​ស្រែកអបអរសប្បាយរីករាយ​។ តើ​ទំព័រថ្មីនៃប្រវត្តិសាស្ត្រស៊ីរី កំពុងតែបើកឡើងឬយ៉ាងណា? រូបភាព​ជាច្រើន​នៅលើបណ្តាញសង្គម និងផ្សាយ​ដោយ​បណ្តាញ​ព័ត៌មាននានា បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញជនភៀសខ្លួនស៊ីរីជាច្រើននាក់ ប្រាប់ថាពួកគេចង់ធ្វើដំណើរត្រលប់ចូលស្រុកវិញ ឬត្រលប់ទៅទីកន្លែងដែលខ្លួនធ្លាប់រស់នៅវិញ​។ គួររំលឹកថា សង្គ្រាមស៊ីវីល​ដែលបានផ្ទុះឡើងនៅស៊ីរី កាលពីឆ្នាំ​២០១១ បាន​រុញច្រាន​ប្រជាជន​ស៊ីរី​ប្រមាណ​ជាង​១៣​លាននាក់ ឲ្យ​ភៀសខ្លួនចោលផ្ទះសំបែង ពោលគឺ​ជាង​ពាក់កណ្តាល​នៃប្រជាជនសរុប​។ ក្នុងចំណោមនេះ ប្រមាណ​៧,៤លាននាក់ បាន​ភៀសខ្លួន​នៅក្នុងស្រុក ចំណែកប្រមាណ​ជាង​៦លាន​នាក់ទៀត បានភៀសខ្លួនទៅក្រៅស្រុក ដែលភាគច្រើននៅប្រទេសក្បែរខាងស៊ីរី​។ យោងតាមតួលេខអង្គការ UNHCR តួកគីគឺជាទីកន្លែងដែលមាន​ជនភៀសខ្លួនស៊ីរី រស់នៅច្រើនជាង​គេ ប្រមាណ​ជាង​៣លាននាក់ បន្ទាប់មក​គឺមាននៅ​លីបង់ ប្រមាណជាង​៧៨ម៉ឺននាក់ ហ្សកដានីជាង​៦៣ម៉ឺននាក់ អ៊ីរ៉ាក់ជិត​៣០ម៉ឺននាក់ និងអេហ្ស៊ីបប្រមាណ​ជិត​១៦ម៉ឺននាក់​។ នៅអឺរ៉ុប គិតត្រឹម​ឆ្នាំ​២០២៤ ផ្អែកតាម​ UNHRC អាល្លឺម៉ង់ជាប្រទេសដែល​បានទទួល​ជនភៀសខ្លួនស៊ីរីច្រើនជាងគេ ប្រមាណ​៧៨១០០០​នាក់។ បន្ទាប់​មកទៀត គឺស៊ុយអែត ៨៧៧០០នាក់ ហូឡង់បានទទួល​ ៧៩០០០នាក់ ចំណែកបារាំង បានទទួល​ប្រមាណ​​៤៥៦០០នាក់។ អង់គ្លេសវិញ បានទទួលជនភៀសខ្លួនស៊ីរីប្រមាណ​ ២៣០០០​នាក់​ដែរ​។ សំណួរកំពុងចោទសួរ ថាតើ​ជនភៀសខ្លួនស៊ីរីជាច្រើនលាននាក់ទាំងនេះ នឹងត្រលប់ចូលស្រុកវិញទាំងអស់ឬយ៉ាងណា? បណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុប​មួយចំនួន បាននាំគ្នាប្រកាសបន្តបន្ទាប់គ្នា ថាគេសម្រេច​ផ្អាក​​​ឈប់ទទួលពាក្យសុំសិទ្ធិជ្រកកោន​របស់ជនភៀសខ្លួនស៊ីរីមួយរយៈសិន ព្រោះថាកា​លៈទេសៈពេលនេះបានផ្លាស់ប្តូរ ដោយ​របបផ្តាច់ការ​បាស្ហា អាល់អាសាដ បានដួលរលំហើយ​ ហើយ​ដែល​ប្រជាជនស៊ីរីគ្មានហេតុផលអ្វីទៀត ត្រូវសុំសិទ្ធិជ្រកកោន​ក្នុងនាម​ជាជនភៀសខ្លួន​ឡើយ​។ លោកស្រី Hélène Thiollet អ្នកជំនាញ​ផ្នែក​អន្តោប្រវេសន៍អន្តរជាតិ នៅ​មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ​​CNRSបារាំង បាន​លើកឡើងថា ភាគច្រើននៃ​ជនភៀសខ្លួនស៊ីរីដែល​កំពុងស្ថិតនៅតួកគី ទំនងជាប្រហែលមិន​ចង់​ត្រលប់ទៅស៊ីរីវិញទេ ព្រោះ​ថា​ស្ថានការណ៍​នៅមិនទាន់ច្បាស់លាស់នៅឡើយ​។ អ្នកខ្លះ​បាន​ស្នាក់នៅ​តួកគី តាំងតែពី​ឆ្នាំ​២០១១មក ដូច្នេះពួកគេចង់រស់នៅទីនោះយូរអង្វែងតែម្តង។ ដោយឡែក ជនភៀសខ្លួននៅអឺរ៉ុប ដែល​បានទទួល​លិខិតស្នាមស្នាក់នៅស្របច្បាប់ មួយចំនួន​ធំ ហើយ​មានការងារធ្វើ​ជាប់លាប់ ក៏ពួកគេមិន​ប្រថុយត្រលប់ចូលស្រុកវិញដែរ។ ដូច្នេះ អ្នកដែលអាច​សម្រេចចិត្តត្រលប់ទៅស៊ីរីវិញនៅពេលនេះ គឺអាចជាជនភៀសខ្លួន ដែលកំពុងស្ថិតក្នុង​កាលៈទេសៈមិនច្បាស់លាស់ មិន​ទាន់មានលិខិតស្នាម មិនទាន់មានការងារធ្វើ ឬផ្ទះស្នាក់នៅជាប់លាប់​ជាដើម​។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រី Hélène Thiollet បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភធំប្រសិន​បើជនភៀសខ្លួនស៊ីរី ច្រើនលាននាក់ ត្រលប់ចូលស្រុក​វិញព្រមៗគ្នា​​ក្នុងពេលនេះ​។ ជាង​១០ឆ្នាំនៃសង្គ្រាម ស៊ីរីត្រូវដួលរលំទាំងស្រុង ទាំងសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម។ ផ្ទះសម្បែង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ សេវាសាធារណៈ មន្ទីរពេទ្យ សាលារៀន បណ្តាញទឹកស្អាតជាដើម គឺត្រូវវាយបំផ្លាញសឹងខ្ទេចទាំងស្រុង។ តើជនភៀសខ្លួនដែលចង់ត្រលប់ទៅវិញ គឺទៅរស់នៅដោយ​របៀបណា? លោកស្រីបានលើកឡើងថា អ្វីៗវាអាស្រ័យជាពិសេស ទៅលើ​អនាគត​រដ្ឋាភិបាល​បណ្តោះអាសន្ន​ស៊ីរីដឹកនាំដោយ​ក្រុមឧទ្ទាម​ ថាធ្វើឲ្យសហគមអន្តរជាតិទុកចិត្តប៉ុណ្ណា។ រដ្ឋាភិបាលនេះត្រូវតែបង្ហាញជំហរសហការ ដើម្បី​ទទួលបានជំនួយ​ឧបត្ថម្ភចាំបាច់ ក្នុងការជួយ​​ដល់​ជនភៀសខ្លួន​ស៊ីរីក្នុងស្រុក ​ដែលត្រលប់ទៅទីកន្លែងរស់នៅវិញជាជំហានទីមួយ​ ហើយជំហានបន្ទាន់គឺដល់វេនជនភៀសខ្លួនស៊ីរីដែលនៅក្រៅស្រុក​។ គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមឧទ្ទាមស៊ីរី​​ដែល​បាន​ផ្តួលរំលំ​របបផ្តាច់ការបាស្ហា អាល់អាសាដ បានប្រកាសនៅថ្ងៃអង្គារទី​១០ធ្នូថា គេ​ទើប​សម្រេច​តែងតាំង សមាជិក​គេម្នាក់ ឈ្មោះ Mohammed al-Bachir ដែលធ្លាប់ជា​មេដឹក​នាំក្រុម​រំដោះតំបន់​Idleb ឲ្យដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល​បណ្តោះអាសន្ន​ស៊ីរីសម័យអន្តរកាល ពីពេលនេះរហូតដល់ថ្ងៃទី​១មីនា​ឆ្នាំ​២០២៥។ នេះ​បើផ្អែកតាមការផ្សាយ​ របស់​ទូរទស្សន៍ស៊ីរី ដែល​បានហៅ Mohammed al-Bachir ថាគឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ស៊ីរី​។ ប្រទេសកាតាវិញ បានអះអាងថា...

ការដួលរលំ​របបផ្តាច់ការ​ស៊ីរី​របស់​លោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ​ជា​ការទះកំភ្លៀង​មួយយ៉ាងធំ​ចំពោះ រុស្ស៊ី និង​អ៊ីរ៉ង់ សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដែល​តែងតែ​ជ្រោមជ្រែង​ជួយ​លោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ ទាំងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងយោធា នៅក្នុង​ជម្លោះប្រយុទ្ធតទល់ជាមួយ​ក្រុមប្រឆាំង​ប្រដាប់អាវុធ។ នៅក្នុង​កាលៈទេសៈ​ដែល​ក្រុមឧទ្ទាម​ប្រដាប់អាវុធ ប្រយុទ្ធយកឈ្នះ ចូលកាន់កាប់​រដ្ឋធានី ដាម៉ាស រហូត​ធ្វើ​ឲ្យ​លោក​ប្រធានាធិបតីស៊ីរី​រត់គេចខ្លួន​ទៅជ្រកកោន​នៅ ម៉ូស្គូ រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់បាត់បង់ទាំងស្រុង​ឥទ្ធិពល​របស់ខ្លួន​នៅស៊ីរី ។ តួកគីឯណោះ​វិញដែលជាប្រទេស​ជិតខាង និងជាអ្នកគាំទ្រ​ក្រុមឧទ្ទាមមួយ​ក្នុង​ចំណោម​សម្ព័ន្ធឧទ្ទាម​ប្រឆាំង​ផ្តួលរំលំ​អំណាច​របស់​លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ​ ស្រាប់តែ​មាន​ទឹកមាត់ប្រៃ និងអាច​ជាអ្នកមាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​នៅ​ស៊ីរី ដោយដណ្តើម​កន្លែង​របស់​រុស្ស៊ី និង​អ៊ីរ៉ង់​។ ដោយ​មិន​និយាយ​ដល់​សម្ព័ន្ធឧទ្ទាម​ប្រដាប់អាវុធស៊ីរី​ជាច្រើនក្រុម ដែល​មាន​និន្នាការខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែរួមកម្លាំងតែមួយ​ ផ្តួលរំលំអំណាចផ្តាច់ការ​របស់​ប្រធានាធិបតី​ស៊ីរី បាស្ហា អាល់អាសាដ ​គេឃើញ​មាន​តួអង្គ ប្រទេស​៣​ដែលពាក់ព័ន្ធស៊ីជម្រៅ ​ក្នុង​ស្ថានការណ៍នយោបាយ និង​សមរភូមិប្រយុទ្ធ​ក្នុង​ទឹកដី​ស៊ីរី ចាប់តាំង​ពីស៊ីរី​ធ្លាក់ខ្លួន​ក្នុង​សង្រ្គាមស៊ីវិល និង​បំផ្លិចបំផ្លាញ​ដោយ​ក្រុមជីហាត​អង្គការ​រដ្ឋអ៊ីស្លាម នៅ​ដើមឆ្នាំ​២០១១។ តួកគី រុស្ស៊ី និង​អ៊ីរ៉ង់ ប្រទេស​ទាំង៣ប្រលូកដោយផ្ទាល់ និង​ជាដើមហេតុ​ តិចឬច្រើន​ ធ្វើ​ឲ្យ​របបលោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ​ដួលរលំ​ក្នុងរយៈពេល​តែ​១០​ថ្ងៃ​នៃ​ការវាយសម្រុក​ដ៏ឆាប់​លឿនរហ័សរបស់​ក្រុមឧទ្ទាម​ប្រឆាំង។ ខណៈពេល​ដែល​តួកគីចំណេញ​​ពី​ជ័យជំនះ​របស់​ក្រុមឧទ្ទាម​ស៊ីរី រុស្ស៊ី និង​អ៊ីរ៉ង់​ដែល​ជាប់ឈ្មោះ​ខាង​ការពារ​របប​លោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ កំពុង​ខាតបង់​ប្រយោជន៍​ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោះ​កំពុង​បាត់​សម្ព័ន្ធមិត្ត​មួយដែល​ជួយ​ឲ្យ​រុស្ស៊ី និងអឺរ៉ង់អាច​ឈរជើង​បុកសរសរគ្រឹះវត្តមាន​របស់ខ្លួនដ៏រឹងមាំ​នៅ មជ្ឈិមបូព៌ា។ រុស្ស៊ី ​​​ នៅក្នុង​គោលដៅ​ប្រជែងឥទ្ធិពល​របស់​លោក​ខាងលិច ជាពិសេស​អាមេរិក​នៅ​តំបន់​ដើមបូព៌ា រុស្ស៊ី​របស់​លោក​ពូទីន នៅ​ឆ្នាំ ២០១៥​បាន​បញ្ជូនទ័ពរាប់ពាន់នាក់​ទៅជួយ​ការពារ​របប​លោក​បាស្ហា អាល់អាសាដ ដែល​រងការវាយប្រហារ​ពី ក្រុមប្រដាប់អាវុធ ក្រុមអ្នកតស៊ូ ​ប្រឆាំងនឹង​​របបផ្តាច់ការ​របស់​លោក​បាស្ហាអាល់អាសាដ។ ជាថ្នូរមកវិញ នៅ​ឆ្នាំ ២០១៧ រុស្ស៊ី​បានទទួល​សិទ្ធិ​បង្កើត​មូលដ្ឋានទ័ពជើងអាកាស​របស់ខ្លួននៅ​ក្នុងទឹកដី​ស៊ីរី សម្រាប់​រយៈពេល​៤៩ឆ្នាំ។ ដោយ​ដាក់​មូលដ្ឋានទ័ពជើងអាកាស និង​មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹក​នៅ​ក្នុងទឹកដីស៊ីរី រុស្ស៊ី​មាន​ជា​លើកទី១​មូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួន​នៅទឹកដី​បរទេស និយាយ​ឲ្យចំ នៅ​​មជ្ឈិមបូព៌ា នៅ​សមុទ្រ​មេឌីទែរ៉ាណេ ដែល​រុស្ស៊ីត្រូវ​ការប្រើ​ចាំបាច់​សម្រាប់នាំចូលអាវុធ ឬ​ទាហាន​ស៊ីឈ្នួល​ទៅកាន់​ទឹកដី​អាហ្វ្រិក។ ចំពោះ​អ្នកជំនាញ ការដួលរលំ​របបដឹកនាំ​បាស្ហា អាល់អាសាដ ដែលមានន័យ​ស្មើរបូតបាត់​សម្ព័ន្ធមិត្ត​​ដែល​រុស្ស៊ី​ចេញមុខ​ជួយការពារ​ដោយ​គ្មាន​រួញរា​​នៅ​ចំពោះមុខវាយប្រហារ​របស់​ក្រុមឧទ្ទាម​ប្រឆាំងស៊ីរី​ នៅ​១០ឆ្នាំ​កន្លងមកនេះ មានន័យស្មើ​នឹង​​​​បរាជ័យ​ ការធា្លក់ចុះ​នៃ​ឥទ្ធិពល​របស់​រុស្ស៊ី​នៅដើម​បូព៌ា។ លោកស្រី Tatiana Kastouéva-Jean​ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌលរុស្ស៊ី​ អឺរ៉ាស៊ី​នៃ​វិទ្យាស្ថានបារាំង​ និយាយ​ថា អ្វីដែលកំពុងកើតឡើង​នៅ​ស៊ីរី គឺជា​​អាម៉ាស និង​​បរាជ័យ យុទ្ធសាស្រ្តធ្លាក់​ទឹក​របស់​រុស្ស៊ី​នៅដើម​បូព៌ា។ ដោយនៅ​ស្ងៀម ​បណ្តែតបណ្តោយ​ឲ្យ​ក្រុម​ឧទ្ទាម​​វាយសម្រុក​យកបាន​រដ្ឋធានី​ដាម៉ាស តែ​ក្នុង​រយៈពេល​១០ថ្ងៃ កងទ័ពរុស្ស៊ី​មិនត្រឹម​តែ​បរាជ័យ ប៉ុន្តែ ភ្នាក់ងារ​សម្ងាត់របស់​រុស្ស៊ី​ក៏អសមត្ថភាព​មិនអាច​ឲ្យ​ប៉ាន់ស្មាន​ដឹងមុន​ស្ថានការណ៍​វិវឌ្ឍ​ដ៏ឆាប់រហ័ស​នៅ​ស៊ីរី។ គេបាន​ប្រៀបធៀប​បរាជ័យ​របស់​រុស្ស៊ី​នៅស៊ីរី ទៅនឹង​ផែនការ​ដ៏អាម៉ាស​របស់​អាមេរិកដែល​ដកទ័ព​ចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាននៅឆ្នាំ ២០២១។​ នៅថ្ងៃចន្ទ អ្នកនាំពាក្យ​វិមាន​ក្រេមឡាំង​ទទួលស្គាល់ថា រុស្ស៊ី​ក៏​ដូចពិភពលោក​ទាំងមូល គឺ​ភ្ញាក់​ផ្អើល​​​​​នឹង​ស្ថានការណ៍​នយោបាយ​ប្រែប្រួល​ដ៏ឆាប់រហ័ស​នៅស៊ីរី។ ម៉ូស្គូ​នៅ​ថ្ងៃចន្ទដដែល​បាន​ប្រកាស​ជាផ្លូវការថា លោក​ពូទីន​បាន​ផ្តល់សិទ្ធិជ្រកកោនដល់​លោក​បាស្ហាអាល់អាសាដ​និង​ក្រុមគ្រួសារ​ក្រោម​ហេតុផល​មនុស្សធម៌។ រុស្ស៊ី​មិន​បោះបង់ចោល​អ្នកស្មោះស្ម័គ្រ​នឹងខ្លួនដែល​លែងមាន​អំណាចតទៅទៀត​នៅ​ស៊ីរី ប៉ុន្តែ នៅ​ចំពោះមុខ​ជ័យជំនះ​របស់​ក្រុមឧទ្ទាម​ប្រដាប់អាវុធ​ស៊ីរីដែល​ជាអនាគត​ម្ចាស់​អំណាច​នៅស៊ីរី ម៉ូស្គូ​ក៏​មិន​បែរខ្នង។ ទោះធ្លាប់ចោទក្រុមឧទ្ទាម​ស៊ីរី​ជា​ក្រុមភេរវនិយម​ក្តី ប៉ុន្តែ ម៉ូស្គូ​​ក្នុង​ឯកសណ្ឋាននយោបាយ​ថ្មី​អះអាងថា ខ្លួន​នៅតែបោះដៃ​ ចង់ធ្វើការ​ជាមួយ​អ្នកដឹកនាំថ្មី​របស់​ស៊ីរី ជាពិសេស​ក្នុងរឿង​ការពារ​មូលដ្ឋានទ័ព​របស់​រុស្ស៊ី​នៅទឹកដី​ស៊ីរី។ គ្រាន់តែ​ជាការទាមទារប៉ុន្តែ មិនមែនជា​ការបញ្ជា ព្រោះថា...