Ιστορία μιας πόλης

Ένα νησί των Δωδεκανήσων με πλούσια ιστορία, σημαντικός σταθμός στο Αιγαίο ήδη από την προϊστορική περίοδο. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την παρουσία Μινωιτών, Μυκηναίων και Κλασικών πολιτισμών, ενώ τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν τη συνεχή κατοίκησή της. Το Βαθύ της Αστυπάλαιας έχει αποκτήσει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον λόγω των συνεχιζόμενων ανασκαφών που φέρνουν στο φως νέα ευρήματα για την ιστορία του νησιού. Πρόκειται για μια περιοχή που κρύβει ίχνη από διάφορες χρονικές περιόδους, αποδεικνύοντας τη διαχρονική σημασία της. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα της Αστυπάλαιας είναι το μοναδικό νεκροταφείο βρεφών, που έχει ανακαλυφθεί στην περιοχή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γνωστή νεκρόπολη βρεφών στον κόσμο, χρονολογούμενη στην ελληνιστική περίοδο. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει εκατοντάδες ταφές νεογνών μέσα σε πήλινα αγγεία, μια ταφική πρακτική που συνδέεται με συγκεκριμένες λατρευτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Επιπλέον, η ευρύτερη περιοχή του Βαθέος συνεχίζει να αποκαλύπτει στοιχεία για την κατοίκηση και τη ναυτική δραστηριότητα της Αστυπάλαιας, καθώς βρίσκεται σε κομβικό σημείο των θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου. Τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν ότι το νησί διατήρησε τη στρατηγική και εμπορική του σημασία για αιώνες. Η αρχαιολογική έρευνα στην Αστυπάλαια παραμένει δυναμική, αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία για τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που έζησαν στο νησί. Ο Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1965 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου ειδικεύτηκε στην Προϊστορική Αρχαιολογία. Έλαβε το διδακτορικό του το 1995 και τιμήθηκε με το Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997). Υπήρξε υπότροφος σε πανεπιστήμια όπως το La Sapienza, το Princeton και το NYU, ενώ έχει εργαστεί στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και σε ανασκαφές στη Θήρα, τη Νάξο και την Πυλία. Από το 2011 διευθύνει την Αρχαιολογική Έρευνα Πεδίου στο Βαθύ Αστυπάλαιας και από το 2024 το πρόγραμμα στο Κόκκινο Βουνό Θήρας. Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του αφορούν τη Μυκηναϊκή Νάξο, το Μετανακτορικό Αιγαίο, τις Θηραϊκές τοιχογραφίες και τη Μυκηναϊκή Πυλία. Είναι τακτικός εταίρος της Αρχαιολογικής και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού. Πώς ορίζεται ο δωσίλογος στην κατοχική Αθήνα; Ποιες κοινωνικές τάξεις, πολιτικά κόμματα, φύλα και ηλικιακές ομάδες συμμετείχαν σε δωσιλογικές δραστηριότητες; Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάδειξη των δωσιλογικών ομάδων κατά τη διάρκεια της Κατοχής και ποιος ήταν μετέπειτα ο ρόλος τους στα Δεκεμβριανά; Με ποιους τρόπους η βρετανική στρατιωτική διοίκηση αξιοποίησε τους δωσίλογους κατά τις συγκρούσεις του Δεκεμβρίου 1944; Ποιοι ήταν οι στόχοι και οι συνέπειες αυτής της συνεργασίας; Πώς εξελίχθηκε η σχέση των Ταγμάτων Ασφαλείας και άλλων δωσιλογικών σχηματισμών με τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις μετά την απελευθέρωση της Αθήνας; Με ποια μέσα οι δωσιλογικές ομάδες επιδίωξαν να δικαιολογήσουν τη συνεργασία τους με τις δυνάμεις Κατοχής; Σε ποιο βαθμό τα γεγονότα των Δεκεμβριανών επηρέασαν τη δικαστική μεταχείριση των δωσιλόγων μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου; Υπήρξε απονομή δικαιοσύνης ή επικράτησε η ατιμωρησία; Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή δημοσιεύθηκε το 2012 με τίτλο Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα, ενώ το δεύτερο βιβλίο του, με τίτλο Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας, κυκλοφόρησε το 2014 – και τα δύο από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Έχει συνεπιμεληθεί τρεις συλλογικούς τόμους σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ενώ πολλά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ιστορικά περιοδικά και εφημερίδες. Ιδρυτικό μέλος του Φόρουμ Κοινωνικής Ιστορίας, έχει συνδιοργανώσει τέσσερα συνέδρια. Από το 2013 ασχολείται συστηματικά με τη Δημόσια Ιστορία. Πραγματοποιεί ιστορικούς περιπάτους στο κέντρο της Αθήνας για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών, με τη συμμετοχή εκατοντάδων πολιτών, καθώς και (από τον Δεκέμβριο του 2019) ιστορικούς περιπάτους με μικρά γκρουπ κάθε εβδομάδα στο πλαίσιο του Athens History Walks. Είναι ένας από τους σχεδιαστές του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δημόσια Ιστορία» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, καθώς και ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες, υλοποιημένες από το 2015 ως το 2019, καθιέρωσαν τον μαζικό εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς και αποτέλεσαν μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις δημόσιας ιστορίας στην Ελλάδα.

Πότε και μέσα σε ποιες συνθήκες εμφανίστηκε ο λοιμός των Αθηνών, γνωστός και ως λοιμός του Θουκυδίδη, που έπληξε την Αθήνα κατά το δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, στις αρχές του καλοκαιριού του 430 π.Χ; Τι γνωρίζουμε για το είδος της ασθένειας; Έχει ταυτιστεί με κάποια γνωστή νόσο; Πώς αντιμετώπισαν την επιδημία οι γιατροί της εποχής; Εκτός από τις απόψεις της ιατρικής, δόθηκαν στον λοιμό άλλες ερμηνείες, και ποιες ήταν αυτές; Γιατί είναι τόσο σημαντικός ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι νεκροί, τη στιγμή που κινδυνεύουν άμεσα όσοι είναι ακόμα ζωντανοί; Ποιες ήταν οι επιπτώσεις αυτού του λοιμού στην Αθήνα του 5ου αιώνα; Και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες, ποιες ήταν;

Η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών υπήρξε θεμέλιος λίθος για την ελληνική τέχνη, με σημαντικούς δασκάλους όπως οι Γιάννης Μόραλης, Γιάννης Μόραλης να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την ιστορικό τέχνης Χριστίνα Δημακοπούλου για την καθοριστική τους επιρροή. Ποια ήταν η αρχική μορφή της ΑΣΚΤ και πώς εξελίχθηκε σε αυτόνομη σχολή; Ποιος ήταν ο ρόλος του Πολυτεχνείου στη λειτουργία της ΑΣΚΤ κατά τα πρώτα χρόνια; Πώς επηρεάστηκε η διδασκαλία της τέχνης στην ΑΣΚΤ από τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές του 20ού αιώνα; Ποιο ήταν το κύριο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της σχολής κατά τον 19ο και 20ό αιώνα; Ποιες ήταν οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ΑΣΚΤ τον 20ό αιώνα; Ποια ήταν η σχέση της ΑΣΚΤ με διεθνή καλλιτεχνικά ρεύματα και οργανισμούς; Πώς διαμορφώθηκε η αρχιτεκτονική και οι υποδομές της σχολής μέσα στον χρόνο; Ποια ήταν η θέση των γυναικών στην ΑΣΚΤ και πώς εξελίχθηκε η συμμετοχή τους στην καλλιτεχνική εκπαίδευση; Ποιες ήταν οι επιδράσεις της ΑΣΚΤ στη σύγχρονη ελληνική τέχνη και τους καλλιτέχνες που φοίτησαν εκεί; Η Χριστίνα Δημακοπούλου σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ιστορία της Τέχνης στο πανεπιστήμιο Université de Paris I. Το 2018 υποστήριξε την διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Έχει διδάξει ιστορία της τέχνης στην ΑΣΚΤ και είναι μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Είναι επίσης μέλος της επιστημονικής επιτροπής της εξαμηνιαίας επιστημονικής επιθεώρησης ΚΡΙΣΗ.

Από τις ιωνικές κωμοπόλεις Μάκρη και Λιβίσι, στα παράλια της Λυκίας στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι πρόσφυγες από αυτές τις περιοχές εγκαταστάθηκαν στη βορειοανατολική Αττική, ιδρύοντας τη Νέα Μάκρη, το 1924. Η Ευαγγελία Αχλάδη μιλά στην Αγιάτη για τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστορία της Νέας Μάκρης που από προσφυγικός συνοικισμός εξελίχθηκε σε λουτρόπολη. Aπό πού προέρχονταν οι πρόσφυγες που ίδρυσαν τη Νέα Μάκρη; Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της οικονομίας των κοινοτήτων από τις οποίες προέρχονταν οι Μακρολιβισιανοί πρόσφυγες; Ποιοι λόγοι οδήγησαν στη ραγδαία ανάπτυξη της Μάκρης μετά το 1840; Ποιος ήταν ο ρόλος του Παλλύκιου Συλλόγου «Τελμησσός» στην ίδρυση του προσφυγικού οικισμού Ξυλοκέριζα; Ποια ήταν η πορεία του προσφυγικού οικισμού της Νέας Μάκρης από την αγροτική εγκατάσταση στη σημερινή της μορφή; Ποιες ήταν οι κύριες δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες τα πρώτα χρόνια εγκατάστασής τους; Πώς συνέβαλαν οι πρόσφυγες στη γενικότερη ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας, τόσο οικονομικά όσο και πολιτιστικά; Ποιοι σημαντικοί άνθρωποι προέρχονταν από τις κοινότητες των Μακρολιβισιανών και πώς διακρίθηκαν; Πώς αποτυπώνεται η ιστορία των Μικρασιατών προσφύγων στη σημερινή πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας; Ποια η σημασία της διατήρησης της μικρασιατικής μνήμης από φορείς όπως η Εταιρεία Ιστορικών Ερευνών «Λυκία»; Η Ευαγγελία Αχλάδη είναι Υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης και του Προγράμματος Ελληνικών του Πολιτιστικού Κέντρου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη (Σισμανόγλειο Μέγαρο-Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κων/πολη). Είναι ιδρύτρια της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών «Λυκία», που μελετά την ιστορία της Μ. Ασίας με έμφαση στην περιοχή της Λυκίας. Επίσης, είναι ερευνήτρια-ιστορικός του μικρασιατικού ελληνισμού. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εντοπίζονται στην Οθωμανική ιστορία του 20ού αιώνα και ιδιαιτέρως στην κοινωνική και εκπαιδευτική ιστορία των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων. Έχει επιμεληθεί σειρά εκδόσεων για τη Μάκρη και το Λιβίσι Μ. Ασίας αλλά και τους Έλληνες της Πόλης (Η Λυκία στον Τύπο του 19ου και του 20ου αιώνα (2021), Δ. Καλαφάτης Σύλλογος «Τελμησσός», Η Λογιοσύνη της Πόλης (2023), «Αριστείδης Γεωργαντζόγλου (Αριστείδη Πασά): «Προσωπικότης της άλλοτε αυτοκρατορίας»», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 22 (2023) 245-284.

Οι θηραϊκές τοιχογραφίες, που βρέθηκαν στο προϊστορικό Ακρωτήρι της Σαντορίνης, αποτελούν ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για τον πολιτισμό του Αιγαίου κατά τη Μινωική εποχή. Πώς και διασώθηκαν; Από τι υλικά είναι φτιαγμένες; Και τελικά, τι αποκαλύπτουν για την τοπική κοινωνία, τις συλλογικές αξίες και τη ζωή στο νησί; Ο Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1965 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου ειδικεύτηκε στην Προϊστορική Αρχαιολογία. Έλαβε το διδακτορικό του το 1995 και τιμήθηκε με το Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997). Υπήρξε υπότροφος σε πανεπιστήμια όπως το La Sapienza, το Princeton και το NYU, ενώ έχει εργαστεί στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού, στο Υπουργείο Αιγαίου και σε ανασκαφές στη Θήρα, τη Νάξο και την Πυλία. Από το 2011 διευθύνει την Αρχαιολογική Έρευνα Πεδίου στο Βαθύ Αστυπάλαιας και από το 2024 το πρόγραμμα στο Κόκκινο Βουνό Θήρας. Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του αφορούν τη Μυκηναϊκή Νάξο, το Μετανακτορικό Αιγαίο, τις Θηραϊκές τοιχογραφίες και τη Μυκηναϊκή Πυλία. Είναι τακτικός εταίρος της Αρχαιολογικής και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

Ο Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1965 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου ειδικεύτηκε στην Προϊστορική Αρχαιολογία. Έλαβε το διδακτορικό του το 1995 και τιμήθηκε με το Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997). Υπήρξε υπότροφος σε πανεπιστήμια όπως το La Sapienza, το Princeton και το NYU, ενώ έχει εργαστεί στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και σε ανασκαφές στη Θήρα, τη Νάξο και την Πυλία. Από το 2011 διευθύνει την Αρχαιολογική Έρευνα Πεδίου στο Βαθύ Αστυπάλαιας και από το 2024 το πρόγραμμα στο Κόκκινο Βουνό Θήρας. Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του αφορούν τη Μυκηναϊκή Νάξο, το Μετανακτορικό Αιγαίο, τις Θηραϊκές τοιχογραφίες και τη Μυκηναϊκή Πυλία. Είναι τακτικός εταίρος της Αρχαιολογικής και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

Ποια ήταν η οικογένεια Χωματιανού; Ποιος ήταν ο ρόλος και η συμβολή της; Τι ήταν το «φαρμακείο» ως είδος επίπλου (κασέλα) και ποια τα χαρακτηριστικά του; Ποια ήταν η γενική κατάσταση της ιατρικής στις αρχές του 19ου αιώνα και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης;΄Ηταν η Αθήνα μία ιδιαίτερη περίπτωση; Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του ιατρικού επαγγέλματος κατά την Επανάσταση; Ποιες ήταν οι κατηγορίες των γιατρών της εποχής; Πώς αντιμετωπίζονταν οι τραυματίες και οι άρρωστοι, και ποια ήταν η χρήση των φαρμάκων; Τι γνωρίζουμε για τις γυναίκες ως επαγγελματίες (λ.χ. νοσοκόμες) και ως ασθενείς;

Η επιγραφή στην μαρμάρινη πλάκα αναγράφει: Τον πριν παλαιόν όντα σου ναόν μάρτυς/και μικρόν και πήλινον και σαθρόν λίαν / ανήγειρε Νικόλαος ο σος οικέτης / ο Καλόμαλος σπαθαροκανδιδάτος ος εύρε σε προστάτην παιδιόθεν μέγαν / βοηθόν και πρόμαχον πολλών κινδύνων/ όν πρέσβευε του άνω τυχειν κλήρου/ λαβόντα την άφεσιν των εσφαλμένων. Μηνί Σεπτεμβρίω ινδικτιώνος γ΄. Έτους ΣΤΦΝΗ Τι μας λέει αυτή η επιγραφή για τον βυζαντινό άνθρωπο: για τις αγωνίες του και τις πεποιθήσεις του; Ο Γιώργος Πάλλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η έρευνα του επικεντρώνεται στην αρχιτεκτονική γλυπτική, την επιγραφική και την τοπογραφία των μεσαιωνικών χρόνων και της οθωμανικής περιόδου, με έμφαση στην Αττική, τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά των Κυκλάδων. Έχει δημοσιεύσει μονογραφίες και άρθρα σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Είναι γενικός γραμματέας της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας και ενεργό μέλος άλλων επιστημονικών σωματείων.

Πού και πότε βρέθηκε ο εν λόγω σκύφος; Πότε χρονολογείται; Τι μπορούμε να διαβάσουμε πάνω στο σκύφο; Είναι όλα τα ονόματα γραμμένα από τον ίδιο άνθρωπο; Γιατί αυτό το εύρημα έχει ξεχωριστή σημασία; Ποια είναι η περίσταση που αποτυπώνεται στο σκύφο; Γιατί γράφτηκαν αυτά τα ονόματα στην επιφάνεια του αγγείου; Tι σχέση μπορεί να είχαν αυτοί οι άνδρες μεταξύ τους; Ο Άγγελος Π. Ματθαίου σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την διάρκεια της φοιτήσής του, μεταξύ άλλων, διδάχθηκε Κλασική Αρχαιολογία από τον Νικόλαο Μ. Κοντολέοντα και Αρχαία Ελληνική Φιλολογία από τον Αριστόξενο Σκιαδά. Μεταξύ των ετών 1972 και 1977 υπήρξε μαθητής του Στεφάνου Ν. Κουμανούδη, ο οποίος και τον εισήγαγε στην μελέτη των αρχαίων Ελληνικών επιγραφών και της Αττικής Τοπογραφίας. Με τους δύο αυτούς τομείς ασχολείται έκτοτε. Είναι ιδρυτικό μέλος (1985) και Γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας. Το 1983 ίδρυσε από κοινού με τον Γιάννη Πίκουλα και τον Άρη Τσαραβόπουλο το αρχαιογνωστικὸ περιοδικό ΗΟΡΟΣ. Είναι μέλος της εκδοτικής επιτροπής και υπεύθυνος των επιγραφικών μελετών και όσων αφορούν στην Αττική Τοπογραφία. Έχει δημοσιεύσει εννέα αυτοτελή βιβλία και 180 άρθρα, και έχει επιμεληθεί την έκδοση των Πρακτικών έξι διεθνών επιγραφικών συνεδρίων.

Από πότε ως πότε χρονολογούνται οι επιγραφές, σε ποια υλικά τις βρίσκουμε και ποια η έκτασή τους; Σε ποια μέρη του Ελλαδικού χώρου τις συναντούμε; Πώς κατηγοριοποιούνται οι αρχαίες Ελληνικές επιγραφές σύμφωνα με το περιεχόμενό τους; Οι ιδιωτικές προϋπήρχαν των δημοσίων; Και πού στήνονταν; Ο Άγγελος Π. Ματθαίου σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την διάρκεια της φοιτήσής του, μεταξύ άλλων, διδάχθηκε Κλασική Αρχαιολογία από τον Νικόλαο Μ. Κοντολέοντα και Αρχαία Ελληνική Φιλολογία από τον Αριστόξενο Σκιαδά. Μεταξύ των ετών 1972 και 1977 υπήρξε μαθητής του Στεφάνου Ν. Κουμανούδη, ο οποίος και τον εισήγαγε στην μελέτη των αρχαίων Ελληνικών επιγραφών και της Αττικής Τοπογραφίας. Με τους δύο αυτούς τομείς ασχολείται έκτοτε. Είναι ιδρυτικό μέλος (1985) και Γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας. Το 1983 ίδρυσε από κοινού με τον Γιάννη Πίκουλα και τον Άρη Τσαραβόπουλο το αρχαιογνωστικὸ περιοδικό ΗΟΡΟΣ. Είναι μέλος της εκδοτικής επιτροπής και υπεύθυνος των επιγραφικών μελετών και όσων αφορούν στην Αττική Τοπογραφία. Έχει δημοσιεύσει εννέα αυτοτελή βιβλία και 180 άρθρα, και έχει επιμεληθεί την έκδοση των Πρακτικών έξι διεθνών επιγραφικών συνεδρίων.

Ποια στοιχεία πιστοποιούν το μητριαρχικό χαρακτήρα της περιοχής του Θριασίου; Μιλάμε για τα λεγόμενα Αρβανιτοχώρια; Πρόκειται για κλειστές κοινωνίες; Τι ακριβώς ήταν ο «κυριακάτικος χορός»; Ποιος ο ρόλος των ηλικιωμένων γυναικών; Εμφανίζονταν οι παντρεμένες γυναίκες στο δημόσιο χώρο και σε κοινωνικές εκδηλώσεις; Τι γνωρίζουμε για τα προξενιά και τι για την τελετή του γάμου; Υπήρχαν διαχωρισμοί μεταξύ ανδρών και γυναικών στις αγροτικές και κτηνοτροφικές ασχολίες; Και τι σήμαινε η χηρεία για μια γυναίκα;

Πού βρίσκεται η στήλη του Δεξίλεω και τι αναπαριστά; Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στην εικονογραφία της στήλης; Η στήλη είναι ενεπίγραφη. Τι λέει η επιγραφή; Τι γνωρίζουμε για την οικογένεια του Δεξίλεω; Πού και πότε βρέθηκε η στήλη; Πού ακριβώς στο αρχαίο νεκροταφείο είχε στηθεί η στήλη του Δεξίλεω; Έχει βρεθεί ο τάφος του; Γιατί η οικογένεια του έκανε το κενοτάφιο αφού είχε ταφεί αλλού; Πως και γιατί η στήλη του Δεξίλεω ενέπνευσε τον Κωστή Παλαμά; Η Κάτια Μαργαρίτη είναι Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας με σπουδές στο τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο University College London. Η Διδακτορικήτης διατριβή έχει θέμα τον θάνατο της αγάμου κόρης στην Αθήνα των κλασικών χρόνων και έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Archaeopress στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ταφική τέχνη, στις ταφές και στα ταφικά έθιμα, στη γλυπτική και στην αγγειογραφία της αρχαίας Αθήνας καθώς και στα ζώα στην αρχαία τέχνη. Το βιβλίο της για τον θάνατο και την ταφή στην κλασική Αθήνα κυκλοφόρησε το 2021 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Αυτό το διάστημα συγγράφει μία μονογραφία για τον σκύλο στην αρχαία αττική τέχνη και ένα βιβλίο για τα ζώα στην αρχαία Ελλάδα μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Kenneth Kitchell το οποίο θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Routledge.

Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της Ακαδημίας Πλάτωνος; Πότε χρονολογούνται τα πρωιμότερα κατάλοιπα στην θέση αυτή και τι ακριβώς είναι αυτά; Πότε και πώς ξεκίνησαν οι ανασκαφές στην Ακαδημία Πλάτωνος; Τι έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Κουρουνιώτη και μετέπειτα του Σταυρόπουλου; Και πώς διαμορφώθηκε η εικόνα μας για την Ακαδημία Πλάτωνος από το 2015 μέχρι σήμερα; Σε τι διαφέρουν από άλλες μελέτες της περιόδου στην Αθήνα οι μελέτες που αφορούν τη Εποχή του Σιδήρου στην Ακαδημία Πλάτωνος; Και τι μαθαίνουμε για την Αθήνα αυτή την εποχή;

Υπήρχαν χωριά στο λεκανοπέδιο της Αττικής και από πού μαθαίνουμε για αυτά; Πότε σχηματίζονται και από ποιους; Τι συμβαίνει κατά την Οθωμανική περίοδο; Έχουμε εικόνα για τον αριθμό των οικισμών; Ποια είναι η τοπογραφία του λεκανοπεδίου; Είχαν όλα τα χωριά τον ίδιο χαρακτήρα; Γνωρίζουμε κάτι για την αρχιτεκτονική των οικιών στα χωριά; Πώς βιοπορίζονταν οι κάτοικοι; Τι γνωρίζουμε για τα έθιμά και τη γλώσσα τους; Ποια η σχέση τους με την Αθήνα πριν και αφού έγινε πρωτεύουσα; Υπάρχουν σήμερα ίχνη αυτού του τοπίου;

Ποια ήταν η Νίκη Καραγάτση; Πότε γνωρίζεται με τον Μ. Καραγάτση; Πότε ξαναξεκινά να αφοσιώνεται στην Τέχνη της; Πώς το αντιμετωπίζει ο Μ. Καραγάτσης αυτό; Ποια η σχέση της Νίκης με τον Γιάννη Τσαρούχη και πώς την επηρεάζει; Ζούσε και εργαζόταν στην οδό Χάρητος. Ποια η σχέση της με την Αθήνα; H Πολύνα Κοσμαδάκη είναι ιστορικός τέχνης, Διδάκτωρ του Πανεπιστήμιου Paris IV-La Sorbonne. Είναι Επιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης τέχνης, υπεύθυνη του Τμήματος Ζωγραφικής στο Μουσείο Μπενάκη και διδάσκουσα Ιστορίας της Τέχνης στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Από το 2008 συνεργάζεται με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, και διευθύνει ερευνητικά προγράμματα που αφορούν τις πολιτιστικές ανταλλαγές Ελλάδας-Γαλλίας, όπως το πρόγραμμα «Το Εθνογραφικό Εργαστήριο: 1926-1937», το οποίο ξεκίνησε το 2022. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στα πρωτοποριακά περιοδικά και εκθέσεις της περιόδου του μεσοπολέμου, στην πρόσληψη της αρχαιότητας από τη σύγχρονη τέχνη, στην χειροτεχνική δημιουργία ως κριτική, σε ζητήματα θεσμικής κριτικής και μουσείων καθώς σε εκθεσιακές και καλλιτεχνικές πρακτικές της δεκαετίας του 1970. Έχει δημοσιεύσει βιβλία τέχνης και μελέτες σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά και έχει συμβάλλει σε συλλογικούς τόμους για την μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη. Έχει επιμεληθεί και διοργανώσει πολλές εκθέσεις μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης τόσο ως ανεξάρτητη επιμελήτρια όσο και στο Μουσείο Μπενάκη. Έχει εκδώσει δύο μονογραφίες για τον κριτικό τέχνης Christian Zervos και το περιοδικό Cahiers d’art και συνεπιμελείται τον Φεβρουάριο 2025 την έκθεση «Objets en question. Archéologie, Ethnologie, Avant-garde» στο Μουσείο του Quai Branly – Jacques Chirac στο Παρίσι.

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για την ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω». Πότε και πού γεννιέται ο Αττίκ, και πώς έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του; Τι γνωρίζουμε για τις σπουδές του στο Παρίσι; Ποιες οι επιρροές του; Πότε επανέρχεται στην Αθήνα; Ποια είναι η ιστορία της δημιουργίας της «Μάντρας» του Αττίκ; Τι συνέβη το 1935 εκεί; Τι γνωρίζουμε για την προσωπική του ζωή; Ποια είναι η παρακαταθήκη του στο ελληνικό τραγούδι; Ο Δαυίδ Ναχμίας, μουσικός και δημοσιογράφος, ολοκλήρωσε κι έναν κύκλο Πανεπιστημιακών σπουδών, εκτός μουσικής και δημοσιογραφίας (Psychology B.S. University of La Verne). Οι ενασχολήσεις του περιστρέφονται κυρίως γύρω απ’ την λογοτεχνία, την ποίηση, το πιάνο και την ενορχήστρωση. Απ' το 2001 έως το 2009 παρουσίασε στην τηλεοπτική εκπομπή «Ιχνηλάτες» την εκπομπή Τιμής Ένεκεν της ΕΡΤ και στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας περί τα 830 πορτραίτα και συνεντεύξεις προσωπικοτήτων. Απόλυτα εστιασμένος στην ενασχόλησή του με το «ελαφρό τραγούδι» του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, τα τελευταία 12 χρόνια παρουσιάζει κάθε Κυριακή στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ την εκπομπή: «Το Μουσικό Ρολόι Του Εικοστού Αιώνα» (προσεγγίσεις και παρατηρήσεις πάνω στο ελαφρό τραγούδι του εικοστού αιώνα) και κάθε Σάββατο την εκπομπή Τιμής Ένεκεν (πορτραίτα γνωστών και παραγνωρισμένων διαμορφωτικών προσωπικοτήτων της Ελληνικής πραγματικότητας). Παράλληλα κάνει διαλέξεις και ομιλίες ανά την Ελλάδα που αφορούν το ελαφρό τραγούδι του Μεσοπολέμου.

Παραπλεύρως της Μονής Δαφνίου βρίσκεται ο Διομήδειος Βοτανικός Κήπος που φιλοξενεί χιλιάδες είδη φυτών και προσφέρει μία ιστορική περιήγηση σε φυτά και βότανα, ενώ αποτελεί έναν χώρο αναψυχής αλλά και έναν πνεύμονα οξυγόνου στην πρωτεύουσα. Πότε και από ποιους διαμορφώνεται και πότε ξεκινά να λειτουργεί; Πόσο μεγάλη είναι η έκταση που καταλαμβάνει; Και τι είδους φυτά φιλοξενεί; Ισχύει ότι αποτελεί και ιδανικό φυσικό καταφύγιο άγριας ζωής; Και τι γνωρίζουμε για την εκτέλεση των 72 ανδρών, μελών της Αντίστασης, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, από τους Γερμανούς; Η Αικατερίνα Στέφη σπούδασε Βιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης με τίτλο «Εφαρμογές της Βιολογίας στην Ιατρική», από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τίτλος της Διδακτορικής της Διατριβής: «Μελέτη επίδρασης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε πρότυπα βιολογικά συστήματα». Διετέλεσε επιστημονική συνεργάτης στο Εργαστήριο Φωτονικής και Νανοεφαρμογών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Ε.Ι.Ε.) και στο εργαστήριο Βιοηλεκτρομαγνητικής Ακτινοβολίας, του Τομέα Βιολογίας Κυττάρου και Βιοφυσικής, στο Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει μακρά και πλούσια εργαστηριακή εμπειρία και έχει τύχει υποτροφιών και διακρίσεων από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) και το ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.. Από το 2018 εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με το Τμήμα Φαρμακευτικής, σχετικά με τους δευτερογενείς μεταβολίτες που παράγονται από φυτά και είναι αξιοποιήσιμοι από τη φαρμακευτική ή την ιατρική, ενώ από το 2019 έως το 2023 ήταν ακαδημαϊκή υπότροφος, διδάσκοντας υποχρεωτικό μάθημα στο Τμήμα Βιολογίας. Επίσης διδάσκει σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Τμήματος Βιολογίας και του Τμήματος Γεωλογίας. Από το 2016 συμμετέχει στην επιμέλεια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Βοτανικού Κήπου Ι. & Α. Ν. Διομήδους.

Πού βρίσκεται η Παναγία η Βλασαρού, πότε και από ποιους κατασκευάζεται και ως πότε λειτουργεί; Από πού παίρνει το όνομά της; Πότε και γιατί κατεδαφίζεται; Ποιες οι πηγές μας για αυτή; Τι συμβαίνει με την τοιχογραφία μετά την καταστροφή του ναού; Τι απεικονίζει; Πώς βρέθηκε και σε τι κατάσταση; Ο Γιώργος Μαστρογιάννης είναι συντηρητής έργων τέχνης με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και εγγεγραμμένος στα μητρώα επαγγελματικής δραστηριότητας του Υπουργείου πολιτισμού και μουσειολόγος. Είναι υπεύθυνος του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών και επιμελητής εκθέσεων από το 2000. Έχει εργαστεί για δύο χρόνια στο Υπουργείο Πολιτισμού στο Άγιο Όρος (1997-1998), ως ιδιώτης στην Γαλλία (2003-2004) και σε προγράμματα του UNDP στα κατεχόμενα της Κύπρου(2016,2021). Έχει συγγράψει περισσότερες από 30 μελέτες αποκατάστασης τοιχογραφιών και ξυλόγλυπτων τέμπλων, για σημαντικά μνημεία όπως τοιχογραφίες του Θεοφάνη (μονή Αναπαυσά), Φράγκου Κατελάνου (μονή Βαρλαάμ) κ.α. Έχει αναλάβει την συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου σε πολλά μνημεία σε όλη την Ελλάδα, μεγάλο αριθμό πινάκων και εικόνων καθώς και εθνολογικό υλικό ιδιωτικών συλλογών και μουσείων. Έχει αναλάβει την μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη μουσείων και ιδιωτικών συλλογών. Έχει παρουσιάσει εργασίες του σε συνέδρια και ομιλίες.

Ένα γοτθικό μνημείο μέσα σε ένα υπέροχο, αναπάντεχο πάρκο, που έχει φιλοξενήσει βασιλείς αλλά και λειτουργήσει ως ένα πρότυπο κτηνοτροφικό και γεωργικό κέντρο, ο Πύργος Βασιλίσσης. Πότε ανεγείρεται, από ποιους και γιατί επελέγη αυτό το σημείο της πόλης; Προϋπήρχε κάποιο κτίσμα σε εκείνο το σημείο; Γνωρίζουμε ποιος ήταν ο αρχιτέκτονας; Πότε και σε ποια περίσταση εγκαινιάζεται;Τι γνωρίζουμε για τη ζωή στον Πύργο και στο κτήμα; Τι συμβαίνει με την έξωση των βασιλέων; Σε ποιον ανήκει σήμερα το κτήμα, και σε τι κατάσταση βρίσκεται; Ποια η χρήση του; Ο Βασίλης Κουτσαβλής γεννήθηκε στην Μυτιλήνη. Σπούδασε με υποτροφία Marketing και διοίκηση επιχειρήσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Κολλέγιο Deree). Το 2003 του απονεμήθηκε το Βραβείου Προέδρου του Αμερικανικού Κολλεγίου για την εξαιρετική του προσφορά στις εξωακαδημαϊκές και πολιτιστικές εκδηλώσεις του Κολλεγίου. Παράλληλα με τις σπουδές του εργάστηκε εθελοντικά στην Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα. Τα έτη 2003-2004 εργάστηκε στην εταιρεία παραγωγής των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Από το 2006-2011 ασχολήθηκε με καλλιτεχνικές παραγωγές και την επικοινωνία δεκάδων παραστάσεων θεάτρου και χορού. Το 2012 ίδρυσε τον Σύλλογο Φίλων Κτήματος Τατοΐου, με στόχο την διάσωση και αποκατάσταση του πρώην Βασιλικού Κτήματος στο Τατόι. Από το 2012 ξεκινά και η συνεργασία του με τον Πύργο Βασιλίσσης στο Ίλιον, Αττικής που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το 2023 εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Καπόν το πρώτο βιβλίο του με την ιστορία του Πύργου Βασιλίσσης. Εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα σε εταιρεία, επχειρηματικών εκδόσεων και διοργάνωσης συνεδρίων και βραβείων.